Kostum va moda tarixi

Ekologiyaga e’tibor. Atrof-muhit muammolari dizaynerlarni 
bo‘yalmagan kanop va lub tolalaridan to‘qilgan tabiiy matodan 
foydalanishga turtki berdi. Ingliz dizayneri Xelen Stouri 
o‘zining «Ikkilamchi hayot» (1992-yil) jamlanmasida eski 
kiyimlardan qilingan modellarni taqdim etdi. Uning vatandoshi 
Ketrin Hemnet faqat ekologik jihatdan xavfsiz matolar bilan 
ishlashni boshladi. 
1990-yillarning oxiri 2000-yillarning boshida odamlar 
o‘zlarining xavfsizligi g‘amini o‘ylaydigan bo‘lib qolgan 

---

121
davr edi. Modelchilar buni tez ilg‘ab oldilar. «Supegra» 
italyan  firmasi  o‘q  o‘tmaydigan  libosni  taklif  etishdi.  Bu 
libos, hatto tezob yomg‘ir va ultrabinafsha nurlardan ham 
saqlardi va unga niqob ko‘rinishidagi nafas olish moslamasi 
va tungi ko‘zoynaklar aksessuar qilib to‘ldirilgan edi. 
Fransuz dizayneri Lyusi Orta 1992-yilda «ajaldan saqlovchi 
kiyimlar» jamlanmasini taqdim etdi – bu liboslarni zarur 
bo‘lganda chodir va qopchiq ko‘rpalarga aylantirishi mumkin 
edi.
1990-yillardan libosda tabiiy mo‘ynadan foydalanishga 
qarshi kurashuvchi «yashil»lar harakati avj oldi. Tabiat 
muhofazachilari mo‘ynadan shuba kiygan ayollarga pomidorlar 
otib, ustlaridan moybo‘yoq to‘kar edilar. Maneken qizlar va 
kino yulduzlari «tabiiy mo‘yna kiygandan ko‘ra yalang‘och 
yurganimiz yaxshi», – degan davr bo‘lgani uchun, dizaynerlar, 
asosan, sintetik mo‘yna bilan ishlay boshladilar. Shunday 
kayfiyat  paydo  bo‘lgani  uchun  Moschino  eng  birinchi  bo‘lib 
1989-yildayoq baxmal ayiqchalardan tikilgan shubani taqdim 
etdi.
O‘nyillikning oxiriga kelib, «yashil»lar sal hovurdan 
tushishdi, chunki ekologlar sintetik buyumlardan foydalanish 
tabiat uchun tabiiy buyumlardan oqilona foydalanishdan ko‘ra 
xavfliroq  ekanini  isbotladilar.  Ko‘rgazmalarda  yana  tabiiy 
mo‘yna buyumlar namoyish qilina boshladi.