Kostum va moda tarixi

Modaning  so‘nggi  kashfiyotlari. XX asr oxiri modasi 
deyarli har yili bir qancha yangi nomlarni kashf etdi. Agar 
ilgari moda olamida obro‘ topish uchun dizaynerga ko‘p yillar 
talab etilgan bo‘lsa, endi nomi chiqishi uchun ko‘pincha diplom 
ko‘rgazmasining o‘ziyoq yetarli bo‘lmoqda. Modelyerlarning 
baynalmilal komandasida Londondagi Saint Martin’s, Nyu-
Yorkdagi San’at va dizayn oliy maktabi, Parijdagi Berso 
studiyasi, Antverpendagi Qirollik san’at akademiyasi 
maktabiga o‘xshagan bilim maskanlari bitiruvchilari yetakchilik 
qilmoqdalar.
XX asr 1960-yillarida moda poytaxti deb shuhrat qozongan, 
barcha qoidalarni yo‘qqa chiqaradigan, eng nooddiy va 
«quvnoq» liboslar yaratiladigan London 1990-yillar oxiriga 
kelib qit’aga yosh dizaynerlar yetkazib beriladigan asosiy 
maskanga aylandi. Galyano va Mak-Kuin bilan bir qatorda 
Yevropaga Stella Makkartni ko‘chib o‘tdi va 2001-yilgacha 
Xloe Uyining dizayneri bo‘ldi.

---

123
 «Lagerfeld» va «Chanel» rusumlaridagi jamlanmalar 
ustida birgalikda ishlash uchun Karl Lagerfeld Parijga Julian 
Mak-Donaldni (yangi jimjimador to‘qish uslubini ixtiro 
qilgan) taklif etdi. 2001-yilda Mak-Donald Jivanshi Uyining 
yangi dizayneri bo‘ldi. Syuzan Klements va Ignasio Ribeyro 
o‘z jamlanmalari bilan bir qatorda endilikda «Kasharel» Uyi 
uchun modalar ishlab chiqmoqda. Asli turk bo‘lgan Husayn 
Chalayon 2000-yilgacha TSE Amerika firmasi uchun ishladi. 
Sofiya  Kokosalaki  2001-yilda  Ruffo  Risyorch  italyan  Moda 
Uyi uchun liboslar jamlanmasini yaratib berdi. Amerikada 
ispaniyalik Migel Efrover jamlanmasi ko‘p shov-shuvga sabab 
bo‘ldi, u matrasdan olingan matodan tikkan paltosini namoyish 
qilgandi. Keyingi safar esa dizayner yengil to‘kilib turuvchi 
matolardan  tikilgan  iffatli  liboslarni  yaratdi.  Modelchi  Molli 
Stern Amerikaning eng taniqli yulduzlarini kiyintirdi. Pank 
uslubini eslatuvchi uning modellari qo‘lda tikilgan va har 
doim bir nusxada yaratildi. Karl Lagerfeld homiylik qiluvchi 
amerikalik Jeremi Skott pank uslubi dadilligini 1980-yillar 
hashamati bilan uyg‘unlashtirdi. Oldingidek, Parij yoshlarni 
o‘ziga tortar edi. 1990-yillar boshida bu yerga Gollandiya-
dan Viktor Xorsting va Rolf Snyoren kelishdi va 1999-yilda 
birinchi ot-kutyur jamlanmasini taqdim etishdi. Viktor 
va Rolf juftligi turli fakturadagi matolarni (masalan, jun 
trikotaj va lake) uyg‘unlashtirib, kattakon yoqalar va yeng-
pocha qayirmalari bilan yoki sport uslubidagi jiletni oqshom 
uchun kiyiladigan bluzkaga aylantirish bilan e’tiborni tortib, 
g‘ayrioddiy bichimlardan foydalandi. 1990-yillar o‘rtalaridan 
sahnaga dizaynerlarning Belgiya maktabi chiqib keldi va 
modaga katta ta’sir ko‘rsatdi. Bu 1970–1980-yillar oxirida 
yapon dizaynerilarining sahnaga chiqib modaga ko‘rsatgan 
ulkan ta’siri darajasidagi o‘zgarishlar edi. Eng yorqin 
vakillari (katta qismi – Antverpen qirollik san’at akademiyasi 
bitiruvchilari) – Martin Marjyela, Ann Demelemester, Dirk 

---

124
Bikkembergs, Dris van Noten, Valter van Beyrendonk, Dirk 
vat Sayenlardir.