«Корригирующие логопедические технологии в развитии фонематического слуха заикающихся детей»

2.2 Duduqlanuvchi bolalar fonematik idrokini tekshirish metodikasi.
Mavzuga oid psixologik-pedagogik adabiyot tahlili natijasida duduqlanuvchi bolalar fonematik idrokining shakillanishini tadqiqotlar orqali tahlil qilib chiqdik. Maktabgacha yoshdagi duduqlanuvchi bolalarni fonematik idrokini maxsus tanlangan metodikalar asosida aniqlash mumkin.
Tovushlar talaffuzining holati o‘rganib chiqilgach, bola ularni qanday eshitib, farqlay olishi tekshiriladi. Ayniqsa, bu artikulyasiya yoki talaffuzi jihatidan bir-biriga yaqin bo‘lgan tovushlarga taaluqlidir. Logoped bolaga quyidagi bo‘g‘inlarni takrorlashni taklif etadi:
sa-sha, sha-sa, ach-ash, ra-la, ja-cha, va h.k.z
Agar bola ba’zi bir tovushlarni noto‘g‘ri talaffuz qilsa, tovushlar farqi quyidagicha tekshiriladi: boladan taklif qilingan bo‘g‘in uchun biron-bir harakat talab qilinadi. Masalan: sa, cha bo‘g‘inlari orasida «sha» bo‘g‘ini aytilganida bola qo‘lini ko‘taradi va shundan so‘ng undan kesma harflardan shu bo‘g‘inni yasash taklif qilinadi. So‘ngra bolaning talaffuzi jihatdan bir-biriga yaqin, lekin ma’no jihatdan har xil so‘zlarni farqlay olishi o‘rganiladi.
Masalan: tong-dong kon-qon
vahm-fahm kasr-qasr
vaza –faza karam-qaram
vido-fido karta-qarta
fasl-nasl g‘alla-salla
Buni bola tanlab olgan rasmni ifodalovchi so‘zning ma’nosini so‘zlab berishni taklif qilib tekshirsa bo‘ladi.
Masalan: «gul nima?» va «pul nima?» va h.k.z.
SHuningdek, bolaning logoped ortidan o‘xshash so‘zlarni takrorlashini tekshirish orqali ham o‘rganish mumkin bo‘ladi:
Masalan: gul - kul - pul
havo-davo-navo
bosh-qosh - tosh
dil-til-sil
tong-dong-bong
Har bir duduqlanuvchi bolalar alohida tekshiriladi va tekshirish natijalari nutq kartasiga qayd etib boriladi. Bolalarga topshiriqlar og‘zaki usulda beriladi. Fonematik idrokni tekshirishda maxsus logopedik albomdan foydalangan holda, quyidagi topshiriqlarni bajarish mumkin.