Kirish,,0'rta asrlar tarixi haqida

35-§. Mo`g`ullar davlati va uning istilochilik urushlari
Tayanch tushunchalar: „Yakka mo`g`ul ulusi". Istilochilik urushlari. Mo`g`ullar istilosining oqihatlari. Mo 'g 'ullar davlatidagi ichki ziddiyatlar.
„Yakka mo`g`ul ulusi"ning tashkil topishi. Ko`pdan-ko`p mo`g`ul qabilalari qabilalar ittifoqiga birlashib yashaganlar. Ularning eng yirigi va qudratlisi tayjiutlar qabila ittifoqi edi. Uning xoni (hukmdori) Temuchin (1155 - 1227) bo`lib, u barcha qabilalarni bir ittifoqqa birlashtirish uchun kurash olib borgan.
1206- yilda qabilalar ittifoqi xonlarining qurultoyi Temuchinni Buyuk xon deb e'lon qilgan va u Chingizxon deb atala boshlangan.
„Chingiz" Buyuk xonning unvoni hisoblanib, „dengiz", „okean" degan mo`nolarni anglatadi.
Shu tariqa Osiyo qifasida qudratli yangi bir davlat tashkil topgan. U „Yakka mo`g`ul ulusi" deb atalgan. Tarixda bu davlat Mo`g`ullar davlati deb ham, Chingizxon davlati deb ham yuritiladi.
Chingizxon davlatni har biri ming oiladan iborat birlikka bo`lib idora etgan. Ularga Chingizxonga sadoqat bilan xizmat qilgan kishilar boshliq etib tayinlangan. Minglik o`z navbatida yuzlik va o`nlik oila birliklariga bo`lingan.
Istilochilik urushlariga tayyorgarlik. Chingizxon katta istilochilik urushlari olib borish uchun zarur shart-sharoitni yarata olgan. Avvalo, 15 yoshdan 70 yoshgacha bo`lgan barcha erkak kishilar harbiy xizmatga yaroqli, deb belgilab qo`yilgan. Bu esa qo`shinning katta zaxirasini vujudga keltirish imkonini bergan. Ayni paytda mo`g`ullar a'lo darajadagi qo`shinga ega bo`lganlar. Bunga ular otsiz tasavvur qilib bo`lmaydigan ko`chmanchilik hayoti tufayli erishganlar. o`troq hayot kechirayotgan davlatlarning otliq qo`shini ularga bas kela olmas edi. Mo`g`ullar, shuningdek, Xitoyning ilg`or harbiy texnikasini ham puxta o`zlashtirib olgan edilar. Jumladan, ular devor teshadigan va o`t sochadigan qurollarga ham ega bo`lganlar.
Chingizxon saralangan harbiy qism ham tashkil eta olgan edi.
Va nihoyat, qo`shinda juda qattiq tartib, intizom o`rnatilgan, bu tartibni buzganlar ayovsiz jazolangan. Yuqorida qayd etilgan omillar Chingizxon va uning vorislariga istilochilik urushlari olib borish imkonini bergan.