Kirish,,0'rta asrlar tarixi haqida

Istilochilik urushlari. Chingizxon 1207- yildan 1227- yilgacha katta istilochilik urushlari olib bordi. Shu yillar ichida Janubiy Sibirni, Sharqiy Turkistonni, Shimoliy Xitoy, Xorazmshohlar imperiyasi hududlarini, Kavkazortining bir qismi, Dashti Qipchoq, Volgabo`yi va boshqa oikalarni bosib oldi. Shu tariqa Mo`g`ullar davlati o`z davrining ulkan imperiyalaridan biriga aylandi.
Chingizxon 1224- yilda imperiyani to`rt nafar o`g`liga taqsimlab berdi.
Katta o`g`li Jo`jiga Xorazm, Shimoliy Kavkaz va Janubiy Sibir hududlari berilgan. Ikkinchi o`g`li Chig`atoyga esa Sharqiy Tur-kiston, Yettisuv va Movarounnahr tekkan. Mo`g`uliston va Xitoyni uchinchi o`g`li va taxt vorisi o`qtoyga bergan. Va nihoyat, kenja o`gii Tulu Xuroson, Sharqiy Eron hamda Shimoliy Hindistonga ega bo`lgan.
Imperiyaning bu to`rt tarkibiy qismi ulus deb atalgan. Uluslar rasman Buyuk xonga bo`ysungan.
Chingizxon 1227- yilda vafot etgach, uning vorislari yana 73 yil istilochilik urushlarini davom ettirganlar. Bu urushlar natijasida Rus yerlari, butun Kavkazorti, Eron va Suriya bo`ysundirilgan. 1258-yilda Iroqning bosib olinishi bilan Arab xalifaligi butunlay barham topgan.
1279- yilda Xitoyning qolgan yerlari, keyingi yillarda Koreyaning katta qismi bo`ysundirilgan.
Istilochilarning yurishlari 1300- yilda Birma urushi bilan nihoyasiga yetgan.
Mo`g`ullar istilosining oqibatlari. Mo`g`ullar istilosi xalqlarga og`ir kulfatlar keltirgan. Mo`g`ul qo`shini o`tgan yurtlar kultepaga aylangan. Shaharlar va madaniyat obidalari vayron etilgan.
Sug`orish tizimlari buzib tashlangan. Tobe etilgan xalqlar og`ir soliqlar toiashga majbur boigan. Shu tariqa istilo etilgan oikalarda iqtisodiy va madaniy taraqqiyot butunlay izdan chiqqan.
Mo`g`ullar madaniyati rivojlangan, katta yurtlarni idora qilish tajribasiga ega boimagan. Chunki ularning iqtisodiy va madaniy taraqqiyoti bo`ysundirilgan xalqlarnikidan orqada edi. Davlatni boshqarish ishlarida asosan uyg`urlardan, shuningdek, musulmon davlatlari savdogarlari xizmatidan foydalanilgan.