Yodda tuting!Feodal tarqoqlik - mamlakatning kichik-kichik davlatlarga bo’linib ketishi.
Yodda tuting Krepostnoy dehqon ( qo 'rg 'on ichida ishlovchi) - bir feodaldan ikkinchi feodalga o 'tib ishlash huquqidan mahrum etilgan, doimiy ravishda bir feodalga biriktirilib qo 'yilgan qaram dehqon. Feodal krepostnoyga nisbatan deyarli cheklanmagan huquqqa ega bo`lgan. Faqat uni o`ldirishga haqqi bo`lmagan, xolos. Chek yer otadan bolaga meros bo`lib o`tgan. Krepostnoy o`z uyiga, qo`rasiga, ish hayvonlariga, shuningdek, mehnat qurollariga ega bo`lgan.
Feodal jamiyati dastlab natural xo`jalik hukm surgan jamiyat ham edi.
Yodda tuting!Hayot uchun zarur bo 'Igan narsa va mahsulotlarning deyarli hammasini o 'zi ishlab chiqaradigan xo'jalik natural xo`jalik deb atalgan. Ilk o`rta asrlarda dehqonlar qishloq xo`jalik va hunarmandchilik mahsulotlari bilan faqat o`zlarini emas, feodalning oilasini ham ta'minlaganlar. Ular dala ishlaridan bo`sh vaqtlarida gazmol, kiyim-kechak, poyafzal, ish qurollari va turli xil asbob-uskunalar tayyor-laganlar.
Natijada bozordan juda kam narsa xarid qilingan. Shuning uchun ham XI asrgacha Yevropada savdo-sotiq sust rivojlangan.
Natural xo`jalik hukmronligi markaziy hokimiyat (qirol hoki-miyati)ni zaiflashtirgan. Har bir viloyatning mustaqillikka intilishiga sabab bo`lgan.
Oxir-oqibatda natural xo`jalik feodal tarqoqlikka olib kelgan.
Osiyoda yer egaligi jamiyati.Osiyoda (xususan, Vatanimiz hududida ham) yer egaligi Yevropadan farq qilgan. Osiyoda davlat hukmdori yerning oliy egasi hisoblangan. Yer maydonlarining ma'lum qismi (ayrim mamlakatlarda katta qismi) bevosita davlat mulki bo`lgan. Davlat ham, katta yer egalari ham yerlarini dehqonlarga ishlash uchun ijaraga bo`lib berganlar. Ular o`sha yerlarda yetishtirgan hosilning belgilab qo`yilgan ma'lum bir qismini yer egalariga topshirganlar.
Osiyo dehqonlarida Yevropadagidek yer egasining yerini ishlab berish majburiyati bo`lmagan.
Yevropada yog`ingarchilik ko`p bo`lganligi uchun dehqonchilik qilish oson edi. Osiyo esa bunday imkoniyatga ega bo`lmagan. Chunki yomg`ir oz miqdorda yog`gan, yog`inli kunlar, yerlarning namlik miqdori ancha kam bo`lgan. Bunday sharoitda sun'iy sug`orishsiz dehqonchilik qilib bo`lmas edi.
Shunday sharoitda Osiyoda yer egalari uchun yerlarining hammasini dehqonlarga ijaraga bo`lib berish foydali edi. Shu yo`l bilan sug`orish inshootlarini doimiy tozalab turish majburiyati dehqonlar zimmasiga yuklangan.