Касб-ҳунар таълими маркази касб-ҳунар таълими тизимини инновацион ривожлантириш, педагог кадрларнинг малакасини ошириш ва уларни қайта тайёрлаш институти

Текисликда режалаш усуллари

Текисликда режалаш учун чуқурчалари (керн) туширилади. У қуйидаги тартибда амалга оширилади: даставвал горизонтал, сўнгра оғма ва ниҳоят айлана, ёй ва юмалоқлаштирилган излар туширилади.
Тўғри чизиқли изларни (риска) оғиш бурчагида, чизғични чизгичга босиброқ чапдан ўнгга йўналтириб чизилади. Изли чизиқни фақат бир марта ўтказиш керак. Қайта ўтказилганда аввалгиси билан устма-уст тушмай қолиши мумкин. Изли чизиқ нотўғри ўтказилган ҳолларда заготовкани қайтадан бўяб, кўрингандан кейин чизиш керак. Акс ҳолда изли чизиқлар кўпайиб, чуқурчаларни қайси чизиқка тушириш номаълум бўлиб қолади.
Штангенциркул ЩЦ-1 оддийсидан соат типидаги индикатор ўрнатилганлиги билан фарқ қилади. Бу асбоб ишлатишда қулайлиги, аниқлиги ва ҳисобларни олишда кўзни чарчатмаслиги билан бошқалардан афзал. Индикатор айланма шкаласининг бир бўлаги 1/10 мм, ўлчов чегараси 135 мм бўлиб, унинг ишчи жағлари бутун узунлиги бўйича тобланади.
Режа чизиқларини кернлаш. Керн (чуқурча) деб заготовкага кернер билан туширилган чуқурчага айтилади. Болғанинг оғирлиги кернер оғирлигига тенг бўлиши керак.
Кернер билан ишлашда уни чап қўлнинг учта бармоғи билан ушлаб, белгиланган нуқтага ўткир учини тираб, болғача билан зарба берилади. Аввал, белгиланган нуқтага кернернинг ўткир учини 200-300 қияликда қўйиб марказ топилгач, уни перпендиқуляр ҳолатга келтириб болғача билан енгилгина зарба берилади. Болғачанинг оғирлиги 100-200 грамм атрофида, кернлар эса режа чизиғининг ўзида бўлиши керак.
Узун чизиқларда чуқурчалар 20-100 мм оралиқда, қисқа чизиқлар ва бурчакларда 5-10 мм оралиқда бўлиши зарур.
Айлана чизиғининг ўқ чизиқларини фақат айлана билан кесишган жойидан кернлаш кифоя. Бир текис кернланмаганда ишлов бериш ва уни назорат қилиш қийинлашади.
Тешикларни пармалашда керн излари чуқурроқ бўлиши лозим, акс ҳолда парма режали ўйиқдан чиқиб кетади.
Режалаш усуллари. Меҳнат унумдорлигини ошириш мақсадида новатор-чилангарлар режалашнинг энг кўп такомиллашган усулларидан кенг фойдаланмоқдалар. Режалашнинг андоза бўйича, намуна бўйича, ўз жойида, қалам билан ва бошқа усуллари мавжуд.