Kamoliddin behzod nomidagi milliy rassomlik va dizayn instituti

Material nomi
Namuna
1	Asosiy mato (ipak tolali ekselsior)
2	Astarlik mato (shtapel)
3	Yelim qotirma (flizilin)
4	Qo’shimcha materiallar
5	Ip

5. Batik texnikasida mozaika uslubi qo’llanilgan liboslar kolleksiyasidagi modellarning hajmiy-fazoviy shaklini hosil qilish va texnologik ishlov berishni asoslash.
Kiyimning tuzilishi deb, bevosita odam tanasida kiyim hosil qiladigan fazoviy sirtga aytiladi. Kiyimning tuzilishi, o’lchamlari, siluetining o’zgarishi esa bevosita moda yo’nalishi bilan bog’liq.
Kiyim va uning alohida qismlari tikilgandan keyin hajmiy sirtni shakllantiradi. Kiyim detallari tekis materialdan bichiladi. Shuning uchun kiyimlarni konstruksiyalashning asosiy vazifalaridan biri tekis materialdan buyumlarning hajmiy shaklini hosil qilish va shuning teskarisi, ya’ni kiyim qismlarining sirtlarini tekislikda yoyish — kiyim detallarining yoyilmasini hosil qilishdan iboratdir. Loyihachi faoliyatining eng qiyin va juda katta ma’suliyat talab qiladigan bosqichi kiyim detallarining chizmasi yoyilmasini chizishdan iborat. Bu bosqichdan ko‘zlangan asosiy maqsad — detallarning shakli va o‘lchamini mumkin qadar aniqroq belgilashdir. Kiyimni konstruksiyalash, ya’ni uning tuzilmasini qurish — yassi materialdan odam gavdasini qoplab turuvchi hajmiy qobiq yaratish jarayonidir.
Bitiruv malakaviy ishida loyihalanayotgan modellarning silueti murakkab bo’lmaganligi sababli ularning hajmiy-fazoviy shaklini hosil qilishda asos andozani modellashtirish usuli yordamida hosil qilindi.
Bitiruv malakaviy ishida taklif etilayotgan modellar yelka kiyimlaridan iborat. Yelkalarda ushlanib va yelka kamariga tayanib turuvchi kiyimlar yelkada turuvchi kiyimlar deb ataladi. Bitiruv malakaviy ishida taklif etilgan yelka kiyimlarining sirti umumiy ko‘rinishda konstruktiv chiziqlar bilan ort bo‘lak, old bo‘lak, yengga bo‘linadi.
Yelkada turuvchi kiyimlarning chizmasini old va ort bo‘laklar chizmasini qurishdan boshlanadi. Old bo‘lak va ort bo‘lak chizmalari bitta bazis to‘rida chiziladi.
Bitiruv malakaviy ishida taklif etilayotgan yelka kiyimlarining barchasida taxlamalar mavjud. Ma’lumki, taxlamali modellar uchun ko’p mato sarflanadi. Shunday ekan bichishda taxlamalarning haqqini aniq hisoblash talab etiladi. Modellarda ko’ylaklarning lif qismini hosil qilish uchun mato taxlamalar yordamida deyarli 10 barobarga kichraytirilgan. Taxlamalar faqat lif qismida belgacha taxlangan bo’lib, etak qismi kengligi sababli model A-simon siluetga ega. Shuningdek, taxlamalarni taxlash jarayonida kiyimning hajmiy-fazoviy shaklini hosil qilish uchun bel qismini toraytirish maqsadida taxlamalar orasidagi masofa belga tomon toraytirib taxlangan.