Kamoliddin behzod nomidagi milliy rassomlik va dizayn instituti

Batik usullari

Sovuq batik. Sovuq batik texnikasi juda uzoq vaqt oldin paydo bo'lmagan – u kimyoviy bilimlarning rivojlanishi bilan vujudga kelgan. Bu XX asrning boshlarida ro'y berdi. Rezervli tarkibning asosiy ajralib turuvchi xususiyati shundaki, uni isitishni talab qilmaydi. Bu esa sovuq batikning rassomlar va havaskorlarning keng doirasi uchun juda mosligini belgilaydi. Sovuq batik usulida bo’yalgan matolar naqshi, odatda, naqshning barcha shakllari yopiq kontur chizig’i (rezervli tarkib)ga ega ekanligiga asoslanadi va bu xususiyat rasmga o’ziga xos xarakter baxsh etadi (9-rasm). Sovuq batik uchta uslub bilan ifodalanadi: klassik, ko'p qavatli, ochiq grafikalar.
Shunday qilib, klassik batik yopiq tekisliklarni chegaralovchi rezervli chiziqlar chizish usuli yordamida yaratiladi. Natijada, bir qatlamda bo'yalgan vitrajni eslatuvchi rasm yuzaga keladi.
Ko'p qavatli batik ham vitraj tamoyili bo'yicha yaratiladi. Lekin, bunda rang tuslarining bir nechtasini bir-biriga qoplanishidan foydalanadi.
Ochiq grafikalar. Yopiq yuzalardan foydalanmagan holda bo'yaladi. Bu texnikada rezervlangan chiziqlarning orasi uziladi, bu esa tekislik bir qismidagi ranglarning boshqasiga o’tishiga imkon yaratadi.
Erkin rasm solish. Bu texnika - qiziqarli rangtasvir asari yaratishning eng tezkor usuli. Erkin rasm solish klassik issiq va sovuq batiklardan farq qiladi, chunki u batikdan ko'ra ko'proq rangtasvirga o'xshaydi (10-rasm). Gruntlangan matoga qog’ozga chizilgan kabi kompozitsiya yaratiladi. Gruntovka tufayli bo'yoqlar kam tarqalib, mazok shaklini saqlab turadi. 
Erkin rasm solish usuli ham uchta texnikani o'z ichiga oladi: akvarel, trafaret, erkin rasm grafikalari.
Akvarel texnikasi – “nam” matoga ba’zi qismlarni biroz quritish va spirt effektini qo’llash orqali bo’yaladi.
Trafaret texnikasi. Bunda rasm trafaret va rang sepish uchun maxsus ballonchalar yordamida yaratiladi.
Erkin rasm grafikasi tuz bilan ishlash texnikalari yordamida hosil qilinadi [35].