Жойда картасиз ориентирлаш ва нишонни кўрсатиш жойда ориентирлашнинг моҳияти ва усуллари

Ориентирларни таниш. Жойда ориентирланган кар-тада аввал майдонли ва чизиқли ориентирлар билан танишиб чиқилади. Агар жойдаги ва картадаги умумий ориентирларни таниш имконияти бўлмаса, у ҳолда бош-қа жойга ўтиш, ориентирлар ва маҳаллий предмет-лар кўринадиган жойда ориентирлар билан танишиб чиқиш лозим бўлади. Картада кузатув объектларини қидиришда уларни горизонт томонларига нисбатан жой-лашганига ҳам аҳамият бериш керак. Жойда йирик объектлар аниқлангандан сўнг атрофдаги нуқгали ори-ентирларни ҳам таниш зарурдир.

Картада ўз ўрнини аниқлаш. Картада ўз ўрнини яқин жойлашган ориентирлар билан масофани ўлчаш, створ бўйича кертма белги, Болотов усули, тескари дирек-цион бурчак бўйича аниқяаш мумкин. Усуллар вақг мавжудлиги, ҳолат шароити ва зарурий аниқлик билан танланади.

10.4-расм. Яқинда жойлашган ориентир бўйича турган ўрнини аниқлаш

Яқин жойлашган ориентир бўйича кўз билан чама-лаб ўз ўрни ориентирланган карта ёрдамида аниқланади. Жойда ва картада аввал 2-3 ориентир белгиланиб, уларгача бўлган масофа кўз билан чамалаб аниқланади. Кейин картада ориентир йўналишидаги масофа бўйи-ча ўз ўрни ( турган нуқтаси) белгиланади. ( 10.4-расм.)

Бунда ориентирлар қанча узоқ жойлашган бўлса, ўз ўрнини аниқлаш хатолиги шунча катта бўлади. Қир-ли ва тоғли жойларда яқин ориентирлар сифатида ха-рактерли рельеф формасидан фойдаланиш мумкин.