Йўлдошев н.Қ., Болтабаев м. Р., Тошходжаев м. М

Рағбатлантириш – одамларни мотивлаш учун муайян рағбатлардан 
фойдаланиш жараёнидир. Рағбатлантиришнинг мотивлашдан фарқи шуки, у 
мотивлашга ёрдам берадиган воситалардан биридир. 
Рағбатлар – муайян мотивлар ҳаракатини чақирувчи таъсир дастаклари 
ёки қўзғатиш воситалари.
6.2. Мотивация назариялари 
 
Мотивация жараёни, аввало, мотивация назарияларининг мазмунини 
изоҳлайди. Бу назарияларда, айниқса, иш ҳажми ва турини белгилашда 
одамларни ҳаракатга ундовчи асосий эҳтиёжлар аниқланади ва таҳлил 
этилади. Мотивация концепцияларини ишлаб чиқишда А.Маслоу, 
Ф.Герцберг ва Д.Мак Клелланднинг ишлари жуда катта аҳамиятга эга бўлди. 
Америкалик руҳшунос А.Маслоу (1908-1970) ишлаб чиққан эҳтиёж 
поғоналари назариясига биноан барча эҳтиёжларни қатъий поғоналар 
тузилмасида жойлаштириш мумкин (6.1-расм). Унинг фикрича, қуйи 
поғоналарнинг эҳтиёжлари инсоннинг феъл-атворига юқори поғоналарнинг 
эҳтиёжларидан аввалроқ таъсир қилади. Аниқ бир пайтда инсон муҳимроқ ва 
кучлироқ эҳтиёжни қондиришга интилади. Қуйироқ поғонадаги эҳтиёж 
қондирилганидан кейин навбатдаги поғона эҳтиёжи инсоннинг феъл-
атворида энг кучли омил бўлиб қолади. 
Жисмоний эҳтиёжлар яшаш учун зарур, улар овқат , сув, уй-жой, дам 
олиш эҳтиёжларидан иборат. 

---

114 
Хавфсизлик ва ҳимояланиш эҳтиёжлари атроф дунёдан бўладиган 
жисмоний ва руҳий хавф-хатарлардан ҳимояланишни ва жисмоний 
эҳтиёжлар келгусида қондирилишига ишончни назарда тутади. 
Мансублик ва дахлдорлик эҳтиёжлари нимагадир ёки кимгадир 
мансублик туйғусини, ижтимоий ўзаро ҳаракат, кўникиш ва қўллаб-
қувватланиш туйғусини ўз ичига олади. 
 
 
 
Иккиламчи
эҳтиёжлар 
Ўз қобилиятини намоён қилиш 
Тан олиниш ва ўзини қарор топтириш 
Мансублик ва дахлдорлик 
Хавфсизлик ва ҳимояланиш 
Жисмоний эҳтиёжлар

---

115 
Бирламчи 
эҳтиёжлар