121
42. KAMBAG’ALLASHTIRISH
O’zbekistonda boylar bo’lmaydi.(Islom Karimov).
Esingizda bo’lsa kerak, 2005 yilning dekabr oyida Konstituttsiya qabul qilingan
kun munosabati
bilan gapirgan Islom Karimov “O’zbekistonda boylar bo’lmaydi” degan edi. Buni ikki xil
sharhlashdi. Ba’zilar “Karimov sotsializm yo’liga qaytmoqda” deyishsa, ba’zilar “Endi xalqning
qolgan-qutgan narsasi ham tortib olinadi” deyishdi.
Birinchi qarash bo’yicha shuni aytish kerakki, Karimov zotan kommunistik-sotsialistik yo’ldan bir
qadam ham chekingan emas, balki ancha ilgari ketdi. Sho’rolar bu rejimni qattol bir tuzumga
aylantirgan bo’lsalar, Karimov “qattol”ning qavatiga “battol”ni ham qo’shdi. Ikkinchi fikrni
aytganlar ancha narsani ko’ra oladigan ekanlar, haqiqatdan ham Karimov xalqning qo’lida qolgan
qolgan-qutganini ham tortib oldi.
2005 yilning Konstitutsiya bayramigacha O’zbekistondan chiqib ketganlar soni 1,5 million
atrofida ekanligi aytilayotgandi. 2006 yilning ayni kuniga ozgina qolganda AQSh hukumati
O’zbekistondan chiqib ketganlar soni 3,5 million atrofida bo’lganini aytdi.
Menimcha, bundan
ham ko’proq. Bugun to’rt milliondan ziyod o’zbekistonlik dunyo bo’ylab sarson-sargardon.
Karimov, uning rejimi va O’zbekistonda qolgan aholi ana shuning hosobiga yashamoqda.
Kimdir 4 million odam oyida bir dollardan yuborsa 4 million, 100 dollardan yuborsa mamlakatga
400 million dollar kirmoqda, demak, O’zbekiston kambag’allashmayati, balki boyimoqda,
deyishi
mumkin. Zotan hukumat ham odamlarning kallasiga ana shu fikrni suqmoqda. Lekin pul kirishi
ko’paygani bilan O’zbekiston kambag’allashmoqda va odamlarning hayoti it yotish, mirzo
turishga aylanmoqda. Bunga chetga chiqib ketganlarning ham 99 foyizi kiradi.
Nega?
Yaqinda televizorda Meksikadan tayyorlangan bir soatlik ko’rsatuvni tomosha qildim. O’ylab
yurgan juda ko’p xayollarimning tasdig’ini topdim. Qishloqlar huvillab qolgan. Hammayoq
xaroba. Uylarda bir ikki ayolni uchratish mumkin. Qolgani bolalar. Loy kechib yurishibdi.
Maktablar bo’m-bo’sh. Ammo markazda hammayoq gullab yashnagan.
Umum aholining juda va
juda oz qismi shohona yashamoqda va qolgan aksariyat qismi qashshoq. Ko’z oldingizga
O’zbekiston kelmoqda, shunday emasmi?
Darvoqe qishloqlar huvillab qolgan bo’lsa, erkaklar qaerda? Qaerda bo’lardi, Amerikada. Butun
Amerikaning qora ishini shular bajarishadi. Qurilishdan tortib, ko’cha supurishga qadar hamma
joyda shular. Bir uyda 10-20 kishi bo’lib yashashadi. Ko’z oldingizga Rossiya va Qozog’istondagi
o’zbeklar kelmoqda, shunday emasmi? Chunki men ham ko’rsatuvni ko’rib, shu o’zbeklar haqida
o’yladim.
Amerikada norasmiy yashayotgan ispanlar soni bugun 10-15 million ekani aytilmoqda. Ular tong
otmasdan kun botganga qadar ishlaydilar. Naqd pul oladlar. Qo’llarida telefon. Unga to’laydilar.
Mashinalari yo’q. Tashuvchiga to’laydilar. Uylari yo’q. Ijaraga to’laydilar. Uyda ovqat
pishirish
yo’q, oshxonaga to’laydilar va hokazo. Qolganini vatanga jo’natadilar. Vatandagilarning ham
122
qorni och – kelgan pulni eb bitirishadi. To’yga, o’yin-kulgiga sarflashadi. Oshxonaga sarflashadi.
Kelib turibdi, kelaveradi deb o’ylashadi-da! Qarzni ham qaytarish kerak. Axir bolasi Amerikaga
borish uchun 15-20 ming dollar qarz olib yo’lga chiqqan-da. Yana O’zbekiston ko’z oldingizga
keldi-a?
Ispanlarning mana shu manzarasi 50-60 yildan beri davom etmoqda.
Ularning juda oz qismi oilasini olib kelib, muqim hayotga kirishgan. Mana endigina ular o’z
haqlari uchun kurashib, AQShdan hammalariga fuqarolik berilishini talab qilmoqdalar. Bu ham
afsona.
Meksikada ilgari zulm hukmron bo’lgan, ammo bugun demokratiya. Lekin vaziyat o’zgarmayapti.
O’zbekiston ham shu yo’ldan ketmoqda.
Bundan bir necha yil oldin jiyan bo’lmish
tanishim chetga chiqib, pul ishlab, uyiga yubora
boshladi. Uydagilar rohatda, u esa do’zzax azobida. Bir kuni unga׃
-Yoshing o’tib ketmoqda. Avval besh-to’rt so’m to’plab, o’qigin.
Keyin yaxshi ish topib, ota-
onangni ham olib chiqasan. Agar ular chiqmasalar, yordam qilib turasan. Birinchi galda o’zing
oyoqqa tur,- dedim.
Yosh bolada, men aytgan gaplarni oqizmay-tomizmay ota-onasiga aytibdi. Ular unga mendan uzoq
turishni maslahat qilishdimi, har holda besh yilki u telefon qilmaydi. Yaqinda surishtirsam, ahvoli
o’sha-o’sha ekan. Qora ish qilib yuribdi va topgan pulini Vatanga jo’natmoqda.
U pul aylanib-
aylanib Karimovning xazinasiga tushmoqda.
Bugun O’zbekistondan chiqqan 4 milliondan ziyod odamning akasariyati xuddi ana shu yo’l bilan
Karimov rejimiga ishlamoqda. Ular bu rejimni xalq tashvishidan ozod qilish bilan birga, uning
xazinasini ham to’ldirmoqdalar.
…1990 yillarning boshida Karimov barcha kolxoz-sovxozlarga “Toyota” engil mashinasi sotib
olishga buyurdi. Yo’llar yomon. Ta’mirlash xizmati yo’q. Ehtiyot qismlar keltirish yo’lga
qo’yilmagan. Mashinalar qisqa vaqtda to’kilib, yo’q bo’lib ketdi. Mamlakatning millionlari ko’kka
sovurildi.
Keyin Karimov Yaponiyadan to’qimachilk korxonlari uchun 4-“avlod” texnikasini sotib olishga
buyurdi. Hammayoqni stanok bosib ketdi. Ishlatadigan, ta’mirlaydigan mutaxassis yo’q. Bu ham
mayli, yaponlar allaqachon mazkur jihozlarning 8-“avlodi”ni chiqarishga o’tishgandi.
Dunyo
bozorida ana shu “avlod”ning mahsulotlari.
-Nega bunday qildik?,-deb so’radim bir majlisda Karimovdan.
-Bu iqtisod, bu bizning ishimiz, bitta sakkizinchi “avlod”ning puliga 20 ta 4-“avlod” stanogini
beradi…,-dedi Karimov xuddi siri ochilib qolganda jahli chiqqan odamdek zaharxanda ohangda.
Hammasi yo’q bo’lib ketdi.
123
Karimov shunday bo’lishini bilmagan deb ayta olmayman. U bilgan. Men iqtisoddan uzoq bo’lgan
bir odam tushungan narsani iqtisodchi Karimov tushunmaydimi? Tushungan va tushungani uchun
ham shunday qilgan. Unga xalqning boyishi emas, balki kambag’allashuvi kerak bo’lgan. U mana
shunday bitimlar orqasidan o’ziga oladiganini olgan. Xalq esa qashshoqlashmog’i zarur. Bugun
ham Rossiya bilan qilinayotgan
shartnomlarni qarang, hammasi Karimov va oilasining boyishiga,
xalqning talanishiga qaratilgan.
U bekordan bekorga “Kambag’al xalq itoatkor bo’ladi” deb aytmagan edi. U bugunga kelib,
O’zbekiston xalqini qashshoqqa aylantirib bo’ldi. Lekin xalq ochdan o’layotgani yo’q. O’lmaydi
ham. Qancha kambag’allashasa, shuncha ko’p chetga ketadi. Qancha ko’p ketsa, shuncha ko’p pul
keladi. Qancha ko’p pul kelsa Kaarimovga yaxshi. Aylanib xazinasiga tushadi. Mana sizga
“kashfiyot”!
Do'stlaringiz bilan baham: 
