2
1.”MACHCHOYI”
Tojikistonda bir guruh O’zbek mardikorlari qo’lga olinib, g’ayriqoniy muhojirlar sifatida
O’zbekistonga deportatsiya qilindi.
( Xabarlar oqimidan).
Bolaligimda “machchoyi” degan so’zni ko’p eshitardim.
“Machchoyi kelibdi, o’tin yormoqda!”
“Machchoyi kelibdi, hojatxona uchun chuqur qazimoqda!”
“Machchoyi kelibdi, g’isht to’kmoqda!”
Mardikorni “machchoyi” deganlariga e’tibor qilmasdim. Chunki u paytda mardikor deganini ham
unchalik tushunmas edim-da. Rahmatli buvim juda rahmdil ayol edilar. Bir burda non
qolsa ham
buni “machchoyiga beramiz” deb olib qo’yardilar. Eski kiyimlar, ishlatilgan
idish tovoqlarni ham
machchoyi olib, boshini egib, rahmat aytib ketardi.
-Bechoralarning ishi yo’q, yo’liga qaragan
qancha bola-chaqasi bor, o’ying kuygur Moskop
shularga ham ish bersa bo’ladi-ku! Biz tutgan pillani ular tuta olmaydilarmi?!- deb buvim achinar
edilar.
Shundan mening ko’z oldimda machchoyi degani o’ta g’arib, bir burda qotgan
nonga ham zor
odam bo’lib qolgan.
Keyinchalik bildim-ki, asosan Tojikistonning Maschoh va Panjakent mintaqalaridan kelgan
kishilar Samarqandda mardikorlik qilishar ekan. Shundan mardikor kalimasi “machchoyi”ga
aylangan ekan.
Mana endi Karimov o’zbeklarni “machchoyi”ga aylantirdi.
3
2. “UZBEKI”
O’zbeklar Moskvada va Isroilda hojatxonlarni tozalashmoqda va bundan xursand.
(Xabarlar
oqimidan).
Bolaligimda hamma joyda oyoq kiyimlarini tozalovchilarni “jugutlar” deyishardi va hojatxonlarni
tozalovchilarni “ivan”lar. Bolalar hatto o’zaro janjallashib qolganda bir-birini kamsitish
uchun
“jugut” yoki “ivan” deb so’kishardi.
Keyin bilsam, oyoq kiyimlarini tozalash bilan asosan yahudiylar shug’ullanishar va qolgan barcha
“iflos” ishlarni “ivanlar” bajarishar hamda
evaziga bir shisha araqni olib, xursand bo’lishar ekan.
“Bechora jugutlarga qiyin, vatanlaridan ayrilib bevatan qolishgan, har qanday qora ishni indamay
bajarishadi” deyishardi achinish bilan yahudiylar haqida.
“Ivanning bola chaqasi urisiyatda qolgan. O’zi bu yerlarda sarson-sargardon. Alamini araqdan
oladi, kun bo’yi ishlab, bir shisha araqqa qulluq qiladi. Sho’ring qursin, urusvoy” deganlarini
eshitganman.
Mana endi shu gapni o’zbeklar haqida ruslar va yahudiylar aytishmoqda.
Endi achinish navbati
ularda. Endi ularning jargonida “uzbeki” degan gap paydo bo’ldi.
Ana shu “uzbeki”ning biridan so’rashibdi:
-Shu iflos ishni qilar ekansiz, bunday ish O’zbekistonda ham to’lib yotibdi-ku?
Javob esa quyidagicha bo’libdi.
-O’zbekistonda sizni “ToshMI” (Toshkent mardikorlar istansasi)dan
Karimovning kuchuklari
ushlab olib ketadi, qamab qo’yadi, keyin uyidagi hojatxonasini tozalatadi, innankeyin
bo’yningizga jarimani ilib, orqangizga tepa-tepa uyingizga jo’natadi! Urus ulardan ming marta
yaxshi! Jugut esa ikki ming marta!