Jahon adabiyoti” fanidan yakuniy nazorat savollari “Belgamish” dostoni

. Naturalizm: falsafiy, tibbiy va estetik omillari.

naturalizm Bu tabiatshunoslik tamoyillarini adabiyot va tasviriy san'atga moslashtirishdan ilhomlangan oqimdir; u, ayniqsa, tabiatning darvin qarashlariga asoslanadi. Ushbu harakat juda ramziy, idealistik va hatto g'ayritabiiy muomaladan farqli o'laroq, shaxsning umumiy qadriyatlarini aks ettirishga intiladi. Naturalizm 19-asr oxiri va 20-asr boshlarida sodir bo'lgan va realizmning natijasi bo'lgan estetik omillar ilmiy ijodga tarkiban xos bo‘lib, unga yordamchi omil vazifasini o‘taydi. Juda ko‘p ilmiy tadqiqotlar va atoqli olimlar guvohlik berishlaricha, olimning salohiyati, ijodiy mehnati natijalari va samaradorligi uning estetik madaniyati darajasiga bevosita bog‘liq ekan. Estetik faoliyat ilmiy izlanishlaming hamma bosqichlarida ilmiy muammolarning qo‘yilishi, ularning yechimi, olingan ilmiy natijalarni baholash jarayonida katta ahamiyat kasb etadi.

143. 
     . Realizm adabiyoti.
     

Realizm — voqelikni, mavjud borliqni badiiy adabiyot va sanʼat (tasviriy sanʼat, teatr, musiqa va boshqalar)ning ifoda vositalari orqali oʻziga oʻxshash shakllarda haqqoniy aks ettirish. Adabiyot da R. — hayotni voqelikdagi voqea va hodisalarga muvofiq ravishda obrazlar orqali aks ettirish metodi. R. adabiyotning oʻzini va tashqi olamni bilish vositasi sifatidagi ahamiyatidan kelib chiqqan holda voqelikni barcha ziddiyatlari bilan qamrab olishga intiladi, yozuvchiga hayotning barcha tomonlarini cheklanmagan holda aks ettirish imkoniyatini beradi. R. metodiga asoslangan adabiyotda hayot haqiqatini tasvirlash tamoyili ustuvor ahamiyatga ega. Binobarin, R. adabiyoti jahon adabiyoti taraqqiyotidagi eng yuksak bosqich hisoblanadi.

144. 
     . “Jannatga yo‘l” asarida do‘st obrazi.
     

"Jannatga yo'l" dramatik dostonidagi do'st obrazi? Afsonaviy-mifologikva fantastik mavzu asosida yaratilgan asardagi voqea-hodisalar «narigi dunyo”da sodir bo'ladi. Lekin bu yozuvchi qo'llagan bir usul ekanini unutmaslik kerak. Aslida mifologik libosda realistik maqsad harakat qiladi, ya'ni adib afsonaviy naql vositalari orqali biz yashab turgan shu dunyo muammolarini talqin etadi. Komil inson, ezgulik, yomonlik, oxirat singari qadriyatlarning azaliy mezonlari jonli timsollar —jonli obrazlar orqali ko'rsatiladi. Muallif maqsadlarini ifodalovchi ramziy ma'no asar nomiga jo qilingan. Inson tasavvuridagi oliy ideal, oliy xilqat jannat ekan, bu joyga eltuvchi yo'l, shoir talqini va tasviricha, siz bilan biz yashayotgan shu tiriklik dunyosidagi ezgulik, mehr-muruvvat, diyonatda; ota-ona, yaqinlar, umuman, odamlar oldidagi ularning har biriga munosib qarzni uzish va burchni ado etishda, Alloh oldidagi qarz, avvalambor, uning bandasi oldida uzilmog'i kerak. U dunyoning ochqichi shu dunyoda. Tiriklik dunyosidagi qilmishlar, nojo'ya ishlar uchun bu yorug’ olamda tegishli ajr olishga ulgurilmasada, oxiratda u oqizmay-tomizmay olinishi, shubhasizdir.Bu g'oya dostonda Yigit, Ona, Ota, Do'st singari obrazlar orqali ochib beriladi.Dostonda Yigit va Do’st obrazlari orqali do’stlik ulug’lanadi. Murakkab vaziyatga tushib qolgan ikki do’stning bir-biriga cheksiz sadoqatini ko’rsatish orqali A.Oripov inson umri mohiyatidagi go’zallik va qadiryatning asosi do’stlikdadir, degan g’oyani ilgari suradi.

145.