Бухоро Арки

BUXORONING 12 DARVOZASI
REJA :


KIRISH
I BOB BUXORO – INSONIYAT TAMADUNINING BESHIKLARIDAN BIRI
1.1. Buxoro qadimiy yodgorliklar tarixidan (Buxoroning o’n ikki darvozasi tarixi)
1.2. Buxoroda shaharsozlik madaniyatining yuzaga kelishi
II BOB BUXORONING 12 DARVOZASI
2.1. Buxoro darvozalari
2.2. Buxoro mudofaa devorlari
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar.


KIRISH

Buxoroning mahobatli darvozalari sharif shaharning noyob me’moriy obidalari sirasiga kiradi. Muarrixlarning ma’lumot berishlaricha, VIII-XVII asrlarda Buxoroda ettita darvoza mavjud bo’lgan. Asrlar o’tib, aholi sonining oshishi hamda shahar hududi kengayishi tufayli ular soni avvaliga o’n bittaga, keyin esa o’n ikkitaga etgan.

Qadim darvozalarning qurilishi, nomlanishi ham o’ziga xos tarixga ega. Mazkur inshootlarning asrlar sinovidan eson-omon o’ta olishi uchun dastlab qurilish materiallariga, texnologiyasiga alohida e’tibor qaratilgan. Chunonchi, qurilishda ishlatilgan birgina loyni tayyorlash uchun ko’mir kukuni, qamish kuli, ohak-ganch, qum va suvdan iborat qorishma o’n ikki soat qaynatilgan. Tayyor qorishma darvoza devori mus¬tahkamligini ta’minlash bilan birga o’zidan nam o’tkazmagan va shu orqali emirilish oldini olgan.
Buxoro xalqi Xuroson amiri Muhammad ibn Abdulloh ibn Talxa at-Tohirin tomonidan Buxoro amiri bo’lib turgan Ahmad ibn Xoliddan: «Shahrimiz atrofida devor bo’lishi kerak, toki biz kechasi darvozalarni berkitib, o’g`rilar va yo’lkesarlardan tinch bo’laylik»,—deb iltimos qildilar. Shundan keyin u devor urish» ga buyurdi va juda yaxshi mahkam devor urib, minoralar qurdilar, darvozalar o’rnatdilar. Bu ish ikki yuz o’ttiz beshinchi yila (26 iyul 849—14 iyul 850) tamom bo’ldi; har qachonki biror lashkar Buxoroga qasd qilsa devorni qaytadan tuzatishar edi» Arslonxon o’z (hukmronligi) davrida eski devorning oldiga bosh» qa (yangi) devor (ham) urishga buyurdi va ikkala devor bir-biriga yopshiib mustahkam bo’ldi. (Lekin keyinroq) bu devor ham buzilib ketdi.
Besh yuz oltmishinchi yili (18 noyabr 1164—6 noyabr 1165) odil va bilimdon hoqon, dunyo va dinning suyanchig`i Mas’ud Qilich Tamg`ochxoning1,— xudo uning yotgan erini nurlantirsin,— buyrug`i bilan Buxoro shahrn eski devorining tashqarisidan devor urdilar; u ham vayron bo’ldi. Olti yuz to’rtinchi yili (28 iyul 1207—15 iyul 1208) Xorazmshoh Muhamad ibn Sulton Takash Buxoroni oldi va yana sirtdan devor urishga buyurdi; ikkala devorni yangiladilar.