Исломда мерос ва унинг тақсимоти

Етти аслларнинг аввалги бўлими (улушлар ва 
меросхўрлар сони орасида бўлиб, улар уч қисмдир): 
1. Ҳар бир тоифа меросхўрларнинг улушлари 
масаланинг аслидан касрсиз ҳосил бўлади. Бундай ҳолатда 
тасҳиҳ қилишга ҳожат қолмайди.

---

www.madrasa.uz
 
103 
Мисол: бир киши вафот этиб, ортидан ота-онаси ва икки 
қизини қолдирди. Отага олтидан бир 1/6, онага олтидан бир 
1/6, икки қизга учдан икки 2/3. Демак масаланинг асли 6 сони. 
1 та улуш отага, 1 та улуш онага, 2 тадан улуш икки қизга. 
2. Бир тоифа меросхўрларнинг улушлари масаланинг 
аслидан касрли ҳолатда ҳосил бўлади ва уларнинг улушлари 
ва уларнинг сони орасида тавофуқ бўлади. Бундай ҳолатда 
масаланинг асли авл бўладими ёки йўқми шунга қаралади.
Масаланинг асли авл бўлмаган тақсимотга мисол: бир 
киши вафот этиб, ортидан ота-онаси ва ўнта қизини 
қолдирди. Отага олтидан бир 1/6, онага олтидан бир 1/6, ўнта 
қизга учдан икки 2/3. Аслида масаланинг асли 6 та улуш. 1 та 
улуш отага, 1 та улуш онага, 4 та улуш ўнта қизга. Аммо 4 та 
улушни ўнта қизга касрсиз тақсимлаб бўлмайди. Қизларнинг 
улушлари 4 ва уларнинг сони 10 орасида 2 сонида тавофуқ 
бор. Қизларнинг сони 10 ни тавофуқ сон 2 га бўламиз. Сўнгра 
ҳосил бўлган 5 ни масаланинг асли 6 га кўпайтирамиз. 
Натижа 30 сони бўлиб, мана шу сон масаланинг тасҳиҳидир. 
Энди отанинг масаланинг аслидаги улуши 1 ни 5 га 
кўпайтирамиз, онанинг улушини ҳам шундай қиламиз. 
Икковлари 30 тадан 10 та улуш олишди. Қизларнинг 
масаланинг аслидаги улуши 4 ни ҳам 5 га кўпайтирамиз ва 
ҳосил бўлган 20 сонини уларнинг сони 10 га бўламиз. Ҳар бир 
қизга 2 тадан улуш бўлади. 
Масаланинг асли авл бўлган тақсимотга мисол: бир аёл 
вафот этиб, ортидан эрини, ота-онаси ва олтита қизини 
қолдирди. Эрга тўртдан бир 1/4, отага олтидан бир 1/6, онага 
олтидан бир 1/6, олтита қизга учдан икки 2/3. Аслида 

---