Ислом динининг вужудга келиши, унинг моҳияти ва тарқалиши

Хуросонни 
қўлга киритишга ҳаракат киладилар. Оқибатда, 
салжуқийлар билан Ғазнавийлар ўртасида 1038 Йилда Сарахсда, 1040 йилда Данданақанда оғир 
жанглар бўлади. Бу жангларда салжукийлар зафар қозониб, бутун Хуросон ерларини эгаллайдилар 
ва пойтахтни Нишопур шаҳрига кўчирадилар. 
Салжуқий ҳукмдор Туғрулбек (1038-1063) ўзига қарашли Мовароуннаҳр ва Хуросон 
ерларини ўз авлодларига 
қолдириб, 
Гўргон, Табаристон, Хоразм, .^зарбайжон, Курдистон 
ҳудудларини, Эроннинг Форс, Кермон вилоятларини датто ва 1055 йилда ҳалифалик пойтахти' 
Боғдодни эгаллаб.қудратли салжуқийлар давлатини бар~о этади. 
Салжуқкй ҳукмдорлар Туғрулбекдан кейин ҳам босқинчилик урушларини давом 
эттирадилар. Масалан, Алп-Арслон (1063-1072) Византия императори Роман IV Диоген устидан 
ғалабага эришиб, кичик Осиѐнинг Ўрта ер денгизигача бўлган ерларини эгаллайди. У пойтахтни 
Нишопурдан учинчи ерга-Марвга кўчиради ва Хоразм ерларини эгаллайди. 
Мовароуннаҳр ва Хуросонда Салжуқийлар таъсирииинг кучайган даври- салжуқий 
Маликшоҳ (1072-1092) ҳукмронлиги йилларига тўғри келади. Маликшоҳ саройида унга садокат 
билан хизмат қилган доно вазири Низомулмулкнинг оқилона олиб борган сиѐсати туфайли 
Салжуқийларнинг Моварауннаҳрдаги мавқеи янада яхшиланади. Салжуқийлар 1089 йилда 
Қорахонийлар ҳукмдори Аҳмад устидан ғалабага эришиб, Самарқанд ва Бухорони ундан тортиб 
оладилар. 
Салжукийлар давлати ўзининг энг сўнги ҳукмдори УСултон Саижар (1118-1157) даврида 
ҳар томонлама юксалган бўлсада, айнан шу даврда унинг инқирози ҳам бошланди. 
ХТ асрнинг 40 - йилларида шаркдан Мовароуннаҳр томон қорахитойлар бостириб кела 
бошлади. Бу хавфга карши Салжуқийлар подшоси Султон Санжар билан Қорахоний ҳукмдор 
Маҳмуд иттифоқ , тузадилар. 1141 йилда иттифоқчилар билан Қорахитойлар ўртасида 

---

Самарқандга яқин бўлган Катвон чўлида оғир тарихий жанг бўлиб ўтади. Қорахитойлар ғалаба 
қилиб, Салжуқийларнинг Моварауннаҳрдаги мавқеи заифлашади. 
Қорахитойлар ҳукмдори Гурхон Боласоғун шаҳрида ўтириб, Қорахонийлар ва 
Хоразмшоҳлардан ўлпон олиб туради. 
1156 йилда салжуқий ҳукмдор Султон-Санжар вафот этгач, салжуқийлар давлати ҳам 
инқирозга учрайди. Унинг ҳудудларига зўрлик билан бирлаштирилган давлатлар ажралиб, 
мустақил давлатларга айланадилар.