Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

унингтўғри тузилганлигини ваундабухгалтерияходимлари томонидан қайд
қилинган рақамлар бухгалтерия маълумотларига мос келиш-
келмаслигини
текширибкўришилозим.
Шунингдек,инвентаризациядааниқланган,товармоддийзаҳираларкамомадиваошиқчачиқишинибухгалтерия
ҳисобидааксэттиришвасолиққатортишмасалалариҳамўрганилади.
Инвентаризациядааниқлангантовар-
моддийзаҳиралар(ТМЗ)камомадибухгалтерияҳисобидақуйидагитартибда
аксэттирилади:
КамчиққанТМЗларнингҳақиқийқиймати(балансқиймати)бўйичаҳисобданўчирилиши.
Дебет9220«Бошқаактивларнингчиқими»счети
Кредит1000-
«Матералларниҳисобгаоладигансчётлар»(1010-
1090)
АгарбаҳолашнатижасидаТМЗларнингбозорқиймати(ундириладигансумма)камчиққанТМЗларҳақиқий
қийматиданюқорибўлса,олингандаромадсуммасибухгалтерияҳисобидақуйидагичааксэттирилади:
а)КамчиққанТМЗларнингбозорқийматига
Дебет9430-
«Бошқаоперационхаражатлар»счети
Кредит9220«Бошқаактивларнингчиқими»счети
б)Айбдоршахсларёкимоддийжавобгаршахсларданундириболинишилозимбўлганбозорқийматида
Дебет4730-
«Моддий зарарни қоплаш бўйича ходимларнингқарзлари»
счети
Кредит9430-
«Бошқаоперационхаражатлар»счети
в)АйбдоршахсларёкимодийжавобгаршахсларданундирилишилозимбўлгансуммаваТМЗларнингҳақиқий
қийматиўртасидагифарқсуммага
Дебет9220«Бошқаактивларнингчиқими»счети
Кредит9320-
«Бошқаактивларнингчиқимиданолинганфойда»счети
Олингандаромадсуммасиумумийбелгилангантартибдасолиққатортилади.
АгарбаҳолашнатижасидакамчиққанТМЗларнингбозорқиймати(
ундириладигансумма)ҳақиқийқийматидан
пастбўлсакўрилганзарарсуммасибухгалтерияҳисобидақуйидагитарздааксэттирилади:
а)КамчиққанТМЗларнингбозорқийматига
Дебет9430-
«Бошқаоперационхаражатлар»счети
Кредит9220-
«Бошқаактивларнингчиқими»счети
б)Айбдоршахсларёкимоддийжавобгаршахсларданундирилишилозимбўлганбозорқийматига
Дебет4730-
«Моддий зарарни қоплаш бўйича ходимларнингқарзлари»
счети
Кредит9430-
«Бошқаоперационхаражатлар»счети
в)АйбдоршахсларёкимоддийжавобгаршахсларданундирилишилозимбўлгансуммаваТМЗларнингҳақиқий
қийматиўртасидагифарқсуммага
Дебет9430-
«Бошқаоперационхаражатлар»счети
Кредит9220«Бошқаактивларнингчиқими»счети
Кўрилганзарарсуммасидаромад(
фойда)солиғиниҳисоблашдаумумий
белгилангантартибдасолиққатортиладиганбазагақўшилади.
ТМЗларкамомадининганиқайбдорларитопилмаганёкимоддийжавобгаршахсларданундириболишимкони
бўлмаганҳоллардаТМЗларниҳисобданўчиришқуйидагитартибдаамалгаоширилади:
а)Ҳақиқийқийматибўйича
Дебет9220«Бошқаактивларнингчиқими»счети
Кредит1000-
«Матералларниҳисобгаоладигансчётлар»(1010-
1090)
б)Кўрилганзарарсуммасига
Дебет9430-
«Бошқаоперационхаражатлар»счети
Кредит9220«Бошқаактивларнингсотилишиватурличиқими»счети
Кўрилганзарарсуммасидаромад(
фойда)солиғиниҳисоблашдаумумий
белгилангантартибдасолиққатортиладиганбазагақўшилади.
ИнвентаризациядааниқланганТМЗларнингошиқчачиқишиқуйидагитартибдабаҳоланадивабалансгақабул
қилинади:
а)Товарлармазкуртурдагиёкишуларгаўхшаштоварларнингошиқчачиқишлараниқланганпайтдагибозор

---

қийматибўйичабаҳоланадивабалансгакиримқилинади.
б)Тайёрмаҳсулотларошиқчачиқишлараниқланганпайтдагиҳақиқийишлабчиқариштаннархибўйичабалансга