Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

) акс эттирилади. Агар моддий бойликларни
инвентаризация қилиш вақтида моддий жавобгар шахс баъзи нарсалар бу
корхонагатегишлиэмаслигини,уларбуердавақтинчаликсақланаётганлигини
айтса,аудитор барибир уларни рўйхатга киритиши лозим.Аудитор бундай
моддий бойликларнинг алоҳида рўйхатини тузиб, кейин қарама-
қарши
текширувдауларкимгатегишлиэканлигини,шунингдек,002балансданташқари
счётдаҳисобгаолинишинианиқлашилозим.
Аудитортекшириш чоғидамоддийбойликларнинграқами,русуми,номига
алоҳида эътибор бериши керак.Чунки,амалиётда мавжуд бойликларнинг
рақамиварусумлариникирим ҳужжатлариҳамдапаспортларигасолиштириб,
бир янги автомобил двигателини бошқа эскисига ёки камёб автомашинани
бошқаарзонигаалмаштирибқўйишҳоллариҳамучрайди.
Баъзи моддий бойликлар бўйича намуна олиш усулини қўллаш тавсия
этилади.Намуналар икки нусхада олинади ва муҳр билан сурғучланади.
Намунанингбирнусхаситегишлиидишгасолиниблабораториягатаҳлилучун
топширилади.Иккинчиси тилхатбўйича корхонада қолдирилади.Тилхатэса
текширувчигаберилади.Таҳлилучунолинганнамуналаргадалолатноматузилиб,
унда корхонанинг номи, намунанинг оғирлиги, ҳажми, олинган жойи,
сақланаётганжойнингҳароратикўрсатилади.Намунаолиш далолатномасини
текширувчиларвамоддийжавобгаршахсларимзолайди.
Инвентаризация маълумотлари бўйича рўйхатлар тузилади,уларни барча
комиссияаъзолариимзолайди,моддийжавобгаршахсэсаҳарқайсирўйхат
бўйича қуйидаги мазмунда тилхат ёзиб беради: «Ушбу инвентаризация
рўйхатида қайд қилинган барча моддий бойликларни комиссия менинг
иштироқимда аслидан текширди ва рўйхатга киритди, бу борада
инвентаризациякомиссиясигаэътирозим йўқ.Рўйхатдақайдқилинганбарча
бойликларменингжавобгарлигимдасақланмоқда»
Аудиторҳисоботйилинингохиргиёкиянгийилнингдастлабкикунларида
текширилаётган
корхона
ходимлари
томонидан
ўтказилаётган
инвентаризациядақатнашишимумкин.Бироқ,инвентаризациямаълумбирсана
оралиғида ўтказилган бўлса,аудитор инвентаризация ўтказилган пайтдан
ҳисоботсанасигачаўтгандаврдазаҳираларнингкиримивачиқиминикўздан
кечириб чиқиши зарур.Бу ҳолда накладнойлар,счёт-
фактуралар,божхона
декларациялари ва шунга ўхшаш ҳужжатлар ҳисоб маълумотлари билан
таққосланади.
Ишлабчиқариш заҳираларибирнечаомборлардасақланишимумкин.Бу
ҳолда камомадни ёпиш мақсадида заҳираларни бир омбордан иккинчисга
ўтказибқўйишнинголдиниолиш учунинвентаризациянибарчаомборлардабир
вақтнингўзидаўтказишмақсадгамувофиқдир.Агарқандайдирсабабларгакўра
бундайқилишнингимконибўлмаса,аудиторбиринчиомбордаинвентаризация
бошланганпайтданбошлаб,уохиргиомбордатугагунгақадарвақторалиғида
заҳираларнингбўлинмалар (
омборлар)ўртасидабири-
биригаўтишини кўздан
кечирибчиқишизарур.
Агар барча омборларни бир вақтнингўзида инвентаризациядан ўтказиш
имкони бўлмаса, уларнинг ҳаммасини муҳрлаб қўйиб, сўнгра бирма-
бир
инвентаризацияқилишванатижаларинирасмийлаштиришмумкин.
Инвентаризация ўтказиш чоғида аудиторда заҳиралар тўғрисида далил-
исботларолишда,технологикжараёнларнингхусусиятлариданкелибчиқадиган

---

мураккабликлар юзага келиши мумкин. Бунинг учун айрим ҳолларда
мутахассислармаслаҳатигазаруратсезилади.
Шунингдек, заҳираларнинг миқдорини аниқлаш билан боғлиқ далил-
исботларниолишдаҳаммураккабликларвужудгакелишимумкин.Уларқуйидаги
шарт-