Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

---

«АУДИТ»ФАНИДАНМАЪРУЗАМАТНЛАРТЎПЛАМИ
1-
МОДУЛ:АУДИТНИНГМОҲИЯТИ,УНИНГМАҚСАДИВАВАЗИФАЛАРИ
РЕЖА:
1.Аудитнингпайдобўлишиваривожланиши
2.Аудиторликфаолиятинингмоҳияти,мақсадивавазифалари.
1.Аудитнингпайдобўлишиваривожланиши
Маълумки,ҳарқандайвоқеа,ҳодиса,буюмқайсизамондавамакондапайдо
бўлишиданқатъийназармаълум зарурияттуфайлиюзагакелади.Аудитгаоид
манбалардатаъкидланишича,униқуйидагишарт-
шароитларкелтирибчиқарган:

ахборот етказиб берувчилар (
маъмурият) билан ахборотлардан
фойдаланувчилар (
давлаторганлари,банклар,акциядорлар,кредиторлар)
манфаатларининг мос келмаслиги,натижада,улар ўртасида зиддиятли
вазиятлар юзага келганида маъмурият томонидан нотўғри маълумотлар
берилиши;

нотўғри ахборотларга асосланган ҳолда хўжалик қарорла-
рининг қабул
қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки
инқирозгаюзтутилиши;

иқтисодий ахборотларнингҳаққонийлигини тасдиқлаш учун зарур махсус
билимларгаэҳтиёж;

ахборотлардан фойдаланувчиларда маълумотларни бевосита баҳолаш ва
сифатини аниқлаш учун махсус малака, вақт ва материалларнинг
етишмаслигиваҳ.к.
Манашумуаммоларниҳалқилишгаёрдамберадиганаудиторликхизматлари
шаклланабошлади.Унингасосийвазифасиахборотларданфойдаланувчиларга
тақдим қилинадиган ҳисоботлар тўғрисида холис фикр-
мулоҳазалар
билдиришдир.Аудиторларетарлибилим ватажрибага,шунингдек,бухгалтерия
ҳисоби ҳужжатлари ва асословчи маълумотларни олиш ҳуқуқига эга
бўлганликлари учун бу вазифани малакали даражада бажарадилар.Бундан
ташқари,уларкорхонамаъмуриятигабўйсунмайдиганваунингтазйиқларидан
ҳолидирлар.
Айрим манбаларгакўрабухгалтер-
аудиторкасби XVI
Iасрнингўрталарида
Европанингакциядорликкомпанияларидаакциядорлар,кредиторларвасолиқ
хизмати ходимлари ўртасидаги мунозарали масалаларни ҳал қилиб бериш
зарурати туфайли шакллана бошлаган.Ўша пайтларда мустақил фаолият
кўрсатиб,корхонанингишлабчиқариш молияфаолиятитўғрисидааниқхулоса
берадиганмутахассисларгаэҳтиёжкучайган.
Натижада,1862йилиАнглияда,1867йилиФранцияда,1937йилиэсаАҚШда
мажбурий аудит тўғрисидаги қонун қабул қилинган.Ҳозирги пайтда бозор
иқтисодиёти ривожланган мамлакатларда ўзининг ташкилий ҳуқуқий
инфратузилмаларигаэгабўлганаудитинститутларифаолияткўрсатмоқда.
Аудиторликкасби турли хил мамлакатлардатурличаномланибкелинган.
Масалан,Америкада жамоатчи-
бухгалтер,Францияда бухгалтер эксперт ёки
счётлар бўйича комиссар,Германияда хўжалик назоратчиси,ёки китоблар
(
DasBuch)назоратчиси,қатор англо-
саксония мамлакатларида компаниянинг
молиявийфаолиятининазоратқиладигантафтишчикабилар.
Аудиторлик фаолиятининг ривожланишига 1929-
1933 йилларда жаҳон
иқтисодийтаназзуликаттатурткибўлди.Будаврдаакциядорликжамиятларива

---

бошқа корхоналарнинг кўпчилиги инқирозга юз тутдилар. Натижада
ҳисоботларни, хусусан, баланс, фойда ва зарарлар тўғрисидаги ҳисобот
маълумотларинитасдиқлаш тартибиниқатъийбелгилаш,уларнингтўғрилигива
ҳаққонийлигини мустақил аудиторлар томонидан текшириш эҳтиёжи юзага
келган.
АудитXI
XасрўрталаридаШотландиядаҳамвужудгакелабошлаган.
Инглизтемирйўлчилари,суғуртавабошқаинвесторларШимолийАмерикага