Ijtimoiyish

haqida

 

tasavvurga ega bo ‘lishi;

•   Turli  ijtim oiy  guruhlar  v a  qatlam lam ing 

muammolarini 

o ‘rganish.  Ijtimoiy  ishning  nazariyasi  v a  uning  salom atlik  bilan 

bogMiqlik  jihatlari.  Ijtimoiy  ishning  salom atlik  bilan  bogMiqlik 

asoslari.  Ijtim oiy ishda tibbiyot konsepsiyasi  va tibbiy huquqlam ing 

asoslari.  B olalar  himoyasi  va  oila  siyosati;  jam iyatda  ayollam ing 

o ‘rni;  oila  va  bolalar  huquqlarining  m e’yorlarini;  davlatning  qari­

yalar  to ‘g ‘risidagi  siyosatining  asosiy  y o ‘naIishlarini;  imkoniyati 

cheklanganlarga  ham da  deviant  xulqlilarga  ijtimoiy  ko‘mak 

berishning  o ‘ziga  xosliklarini;  0 ‘zbekiston  Respublikasida  bandlik 

siyosati  va  ishsizlar  bilan  ijtimoiy  ish  olib  borishni 

bilishi  va

 

ulardan foydalana olishi;

•   turli  ijtim oiy  guruhlar  va qatlam lam ing tarbiyaviy  va  psixo­

logik  tam oyillari;  oilani  rejalashtirish;  oilaning  ijtimoiy  himoya 

tam oyillari;  bolalar,  ayollar,  qariyalar,  nogironlar,  ishsizlar  va

266

---

ilovliml  xulqlilar  o ‘rtasida  ijtimoiy  ishning  o ‘m i;  ijtim oiy  ishning 

iilohidn  ijtimoiy  guruhlar  va  qatlam larga  nisbatan  qoMlanilishida 

milia  sifatidagi  zamonaviy  yutuqlari.  Ijtimoiy  ishning  yoshlar 

O'rtnsidagi  ahamiyati  va o ‘m i.  Y oshlar muammolarining  yechimini 

lop ishda  ijtimoiy  ishning  o ‘rni.  0 ‘zbekiston  yoshlari  o ‘rtasida 

Ijllmoiy  ish  tizimining  huquqiy  m e’yoriy  asoslari.  O 'zbekiston 

yoshlarining  konstitutsiOn  huquqlari  haqida 

ko‘nikmalariga  ega

 

ho'lislti kerak.

Q ‘zbekistonda  ijtimoiy  ishni  rivojlantirish  va  targ‘ib  qilishga 

qnratilgan  faoliyat  bilan  shug‘ullanuvchi  ham da  Ijtim oiy  ish 

ho'yicha  qayta  o‘qitish  kurslari  tashabbuskori  boMgan  Respublika 

bolalar  ijtimoiy  moslashuvi  markazida  faoliyat  ko‘rsatayotgan 

«Ijtimoiy  ish»  sektori  tomonidan  ham  shu  mazmunda  qator  ilmiy- 

tiulubiy  asoslangan  ham da  jahon  miqyosidagi  ijtimoiy  ish  sohasi 

injribalariga  tayangan  holda  iliniy-uslubiy,  am aliy  tavsiyalar  taklif 

etiladi.  Jumladan,  «Ijtimoiy  ish»  sektori  faoliyatidagi  Ijtim oiy  ish 

ho'yicha  Milliy jam oa  a ’zolaridan  M .X.Ganiyeva,  M.X.Karamyan, 

L.B.Kim  va  A.V.Shubina  tom onidan  ishlab  chiqilgan  «Ijtimoiy 

Ishchining professiogrammasi»da  ijtimoiy ishchining kasbiy ko'nik- 

ma  va malakalariga qo'yiladigan quyidagi talablar keltiriladi:

Ijtimoiy ishchining kasbiy k o 'n ik m a va  m alakalari

Ijtimoiy ishchi quyidagilarni uddalashi kerak:

■  o'zining  kasbiy  am aliy  faoliyatida  kasbiy-axloqiy-axloqiy 

m e’yorlarga amal qilish;

■  shaxslar. oilalar va uyushm alar bilan ishlashni uddalash;

■  aholining  turli  guruhlari  (bolalar,  yoshlar,  ayollar,  keksa 

odamlar,  nogironligi  bo'lgan odam lar v a  h.k.)  xususiyatlarini  bilish 

va ularga yordam ko'rsata olish;

■  muloqot malakasi  (mijozlar,  bolalar,  hamkasblari  va  boshqa 

mutaxassislar  bilan  shaxslararo  m uloqot  ko'nikm alari,  verbal  va 

novcrbal  muloqot mahorati) ga ega boMish;

■  baholash  va  rejalashtirish  m alakasiga  ega  boMish  (to 'la 

baholash  uchun  axborotlam i  yigMsh  va  tahlil  qilish,  mijozlar 

vn/.iyatini  baholash  asosida  aniq  rejalar  va  bitim lar  ishlab  chiqish, 

crilhilgan natijalarni muntazam tahlil qilish va baholash);

267

---

■  intcrvensiya  oMkazish  m alakasiga  ega  bo‘lish  (m ijozlar  bilan 

to ‘g ‘ridan  to 'g 'ri  ishlash,  ham kasblar va boshqa m utaxassislar bilan 

hamkorlik, zarurat bo‘yicha  rejalarni o'zgartirish va tahlil qilish);

■  ishchi  qaydlarini  olib  borish  m alakasiga  ega  boMish  (ishlar 

bo‘yicha qaydlam i  olib borish, hisobot va xatlar yozish,  tashkilotda 

o'm atilgan  talablarga  m os  keluvchi  aniq  va  yaqqol  qaydlam i  olib 

borish);

■  o ‘z-o‘zini  boshqarish  m alakasiga ega  boMish (shaxsiy  ishi  va 

vaqtini uyushtira olish, o ‘zining kuchli va z a if tom onlarini bilish);

■  rahbar yoki  ancha  tajribali  ham kasbining  superviziyasi  bilan 

ishlashga layoqatli boMish va o ‘rganishga tayyor turish;

■  am aliyotda  nazariyani  qoMlashga  qodirlik  (ijtim oiy  ish 

nazariyasini  bilish  v a  tushunish,  am aliy  faoliyat  uchun  munosib 

nazariyani tanlay  va qoMlay olish;

■  maMumotlarni  yigMsh  va  tahlil  qilishning  m iqdoriy  hamda 

sifatli  usullarini  qoMlagancha  tadqiqotlar  oMkazish  mahoratidan 

foydalanish;

■  zam onaviy 

tadqiqotlarning 

maMumotlarini 

qoMlagancha 

dalillarga asoslanib, am aliyotni qoMlash;

■  aholining  ijtimoiy  himoyasini  ta’minlashning  tashkiliy- 

huquqiy m exanizm idan foydalanish;

■  kom andada  o 'z   hamkasblari  v a  boshqa  m utaxassislar  bilan 

ishlay olish (sam arali  ishchi  m unosabatlarini  qoMlab-quvvatlash  va 

rivojlantirish, g ‘oyalar va axborotlar bilan boMishish qobiliyati);

■  o ‘z   tashkiloti  manfaatlarini  tushunish  va  ifodalash  (tashki- 

lotning  siyosatini,  uning  tartibini,  maqsad  va  vazifalarini  bilish  va 

tushunish, tashkilot nomidan vakil boMa olish);

■  o'zining kasbiy vakolatliligini oshirishga ko‘maklashish.  [...]

Ijtim oiy ish xodim ining kasbiy, m a ’naviy-axloqiy qiyofasi

Kasbiy  bilim lar  bilan  bir  qatorda  ijtim oiy  ish  xodimi  shaxsiy

insoniy  fazilatlarga,  barqaror  xarakterga,  m uloqotchanlik  qobiliyati 

va  qator  m a’naviy-axloqiy  xususiyatlarga  ham  ega  boMishi  lozim. 

Chunki  birgina  yuqorida  keltirilgan  ko'n ik m a  v a  m alakalarga  ega 

boMishning  o ‘zi  kifoya  qilmaydi.  U  muayyan  kasbiy-axloqiy 

m e’yorlarga rioya qilishi, shaxsiy tayyorgarlikka ega boMishi lozim.

Ijtim oiy  ish  xodimi  samarali  faoliyat  yurita  olishi,  o ‘z 

majburiyati  doirasidagi  vazifalami  hal  qilishi  uchun  ijtimoiy  ish

268

---

Huilimi  eng  a w a lo ,  bilim  va  tajribaga;  tarbiyalanuvchilar,  m a’mu- 

rlyal  va  pedagog-tarbiyachilar orasida  o ‘z  avtoritetiga;  o ‘z  mavqeyi 

(liuquqlari)ga,  tashkilotchilik,  boshqaruvchilik,  so‘zomollik,  mulo- 

i|nlcluinlik,  irodalilik,  m as'uliyatlilik,  tashabbuskorlik,  hamfikrlilik, 

nhnxsiy  maftunkorlik  kabi  shaxsiy  va  kasbiy  fazilatlarga  ham  ega 

boMishi  lozim.

Qiyin  hayotiy  vaziyatdagi  m ijoz  bilan  kasbiy  am aliy  ijtimoiy 

yordam  ko‘rsatilgunga  qadar  ijtimoiy  ish  xodimi  o ‘z   e ’tiborliligi, 

liamdardligi,  o ‘zgalar  fikri  va  dardini  sabr-toqatlilik  bilan  tinglay 

olishi,  zarur  va  tegishli  maslahatlarni  berishni  bilishi  lozim.  Shuni 

In‘kidlash  joizki,  ijtimoiy  ish  xodimi  qaysi  ijtimoiy  maqomga  ega 

Ini'Igan,  yoki  boshqa  so‘z   bilan  aytganda  «ijtim oiy  vaziyatda 

ho*Igan»  insonga  ijtimoiy  yordam  va  ko‘makni  tashkillashtirmasin, 

и eng avvalo insoniyiik tamoyilidan kelib chiqishi zarur boMadi.

Shu  jihatdan  ijtimoiy  ish  xodimining  intellektual,  umumma- 

ilnniy  va  axloqiy  salohiyatga  egaligi  uning  o ‘z   kasbini  yuritishga 

loyiqligi mezoni sifatida xizmat qiladi.

Yuqorida keltirilgan «Ijtimoiy ishchining professiogrammasi»da 

ijiimoiy  ish xodimining  shaxsiy-kasbiy sifatlariga quyidagi  talablar 

qo'ylladi:

Ijtim oiy ishchiga z a r u r  boMgan shaxsiy-kasbiy sifa tla r7