Ii bob. Golland va inglizlarning yaponiyaga kelishi

2.2 Osaka shahri
Osaka oʻz tarixi davomida Yaponiyani Osiyo shaharlari bilan bogʻlaydigan muhim dengiz yoʻllari chorrahasida joylashgan savdo porti boʻlgan. Uning rivojlanishida geografik omil muhim rol oʻynadi. Shahar Yaponiyani ham oziq-ovqat, ham turli xil tovarlar bilan ta’minlashda katta rol oʻynagan va mamlakatda eng boy hisoblangan. Yaponiyaning turli hududlarida ishlab chiqarilgan tovarlarning aksariyati ushbu port markazi orqali oʻtgan. Osaka oʻsha paytda bakufu va feodal oʻz domenida yetishtirilgan guruchni sotadigan butun yaponlarning katta bozori boʻlgan. Yoshimune syoguni ostida Osakada yillik narxlar aniqlangan guruch birjasi tashkil etilgan.
Butun mamlakat boʻylab tovar aylanmasining rivojlanishi va ijtimoiy mehnat taqsimotining chuqurlashishi bilan milliy bozorning shakllanishi birga sodir boʻlgan. Osaka ushbu jarayonda muhim rol oʻynadi. Konoike, Mitsui, Tennoji, Xiranoya boy savdo uylari faolioyat koʻrsatgan. Quyidagi raqamlar ushbu shaharda ulgurji savdoning oʻsish sur’atini koʻrsatadi: 1714-yilda Osaka 2 million 60 ming kishining (10,6 mln odam) paxta matolaridan va XIX asrning boshlari 8 million axoli foydalandi va shu vaqt ichida shahar aholisi sezilarli darajada koʻpaymagandi.
Osakaga kiradigan tovarlar orasida birinchi oʻrinda guruch, undan keyin paxta va undan tayyorlanadigan mahsulotlar turgan. 1736-yilda shaharga quyidagi tovarlar kelib tushdi: paxta va undan tayyorlangan buyumlar 12151 kan kumush (1 kan = 3,75 kg), sabzavot 5927 kan miqdorida; 3221 kan miqdorida Kanto va Xokurikudan ipak mahsulotlari; 2374 kan miqdorida xom (tozalanmagan) mum (Kyusyu orolida va Xokurikuda qazib olingan; bundan tashqari, tamaki Kinki va Sanyodan olib kelingan, qogʻoz ishlab chiqarilishi orollarda amalga oshirilgan. Kyushu va Shikoku va Sanyoda, Osaka va quritilgan ivashidan tayyorlangan paxta uchun oʻgʻitlar ishlab chiqarilgan.
E. Kempferga shahari nihoyatda gavjum koʻrinardi. U yer eng tijorat olib boriladigan shahri boʻlgan, juda yaxshi joylashgan deb ta'riflagan. Bu, uning fikriga koʻra, boy savdogarlar va hunarmandlar yashashi sabablaridan biri boʻlgan. U aholisi koʻpligiga qaramay, oziq-ovqat arzon ekanligiga hayratlanarli edi.
XVIII asrda shahar aholisi 200 ming kishiga yetgan va 1835-yilga kelib 367 ming kishiga yetdi. XVIII asrda Osakadagi boʻlgan bozorlar na Yevropada, na Rossiyada boʻlgan.