|
2.3 Kioto shahri
Kinsey davrida Yaponiyaning eng yirik shaharlari orasida Kioto eng qadimiy shahar boʻlgan. Mamlakatning yuzta litseyi boʻlgan, Yaponiya imperatori qarorgohi va zodagonlar saroyi ostida shaharning eng yaxshi rassomlar, shoirlar, yozuvchilar va boshqa ijodiy kasb egalarini birlashtirgan edi. XV-XVI asrlardagi urushlar paytida shahar katta zarar koʻrgan. Toyotomi Hideyoshi shaharni qayta qurushni boshlagan. Tokugava Izyasu oʻzi uchun Nijo qal’asini qurib, Kiotoni tiklashni yakunlagan. Rivojlanish jarayonida siyosiy, ma'muriy, diniy va madaniy markaz sifatida paydo boʻlgan Kioto asta-sekin hunarmandchilik san’ati shahriga aylangan. Shaharda koʻplab hunarmandlar uyushmalari (dza) mavjud edi, bu Kiotoga munosib shon-sharaf keltirgan. Ular qilich, chinni va kulolchilik buyumlari, musiqa asboblari, yozuv choʻtkalari, choy marosimining aksessuarlari, oltin va kumushdan tayyorlangan hunarmandchilik buyumlari va yuqori sifatli ipak mahsulotlarini yasashgan. Chiroyli yigʻiladigan yelpigʻichlar, chinni buyumlar, choy marosimi uchun kiyimlar va imperator uchun maxsus qogʻoz, kuge va eng yuqori sifatli samuraylar qurollarini yasagan hunarmandlarning nomlari saqlanib qolgan. Kioto tovarlari yuqori obroʻga va sifatga ega boʻlib, ular orasida ishlab chiqarilishi oʻsib boradigan tovarlar ham bor boʻlgan. Koshi, Osaka asosan kundalik istemoldagi talablarga javob beradigan mahsulotlar ishlab chiqargan. Ammo shahar ayniqsa toʻquvchilik bilan mashhur boʻlgan. U yerda qancha toʻquvchi yashaganligi aniq emas, ammo hujjatlarga koʻra, 1730-yilgi jazirama yoz paytida jami 7 mingtadan 3 mingta dastgoh yonib ketgan edi. Koʻrinib turibdiki, 10 mingga yaqin kishi toʻqimachilik ishlab chiqarishi bilan bogʻliq boʻlgan, ularning orasida toʻquvchilardan kam boʻlmagan mashhur boʻlgan boʻyoq ishchilarini ham oʻz ichiga olgan.
XVII asrda iqtisodiy rivojlanish Kiotoda ipak savdosining kengayishiga olib keldi. Sengoku jiday davrida paydo boʻlgan yangi feodal uylarining vakillari Kiotoda ipak matolardan tikilgan kiyimlarni juda yaxshi koʻradiganlar boʻlib chiqdi. Bu obroʻli hisoblangan va ularning yuqori lavozimlarining oʻziga xos belgisi sifatida xizmat qilgan. Bundan tashqari, Xitoy ipagi syogun va uning atrofidagilar uchun yaxshi sovgʻa sifatida qaralargan. Shuning uchun, koʻpchilik daymyolar oʻz xizmatchilarimni Kioto bozorlaridan xarid qilish uchun joʻnatishgan.
Syogun buyrugʻi bilan yuqori sifatli ipak matolari savdosi Nishijin hududida toʻplangan. Xitoydan xom ipak, Nagasakidan ham Kiotoga olib kelingan va u yerda toʻquvchilarga borgan. Import qilingan ipak mahsulotlari va tikuvchilik buyumlari Kiotoda ham sotilgan. Shuning uchun shaharda savdogarlarning turli xil toifalari mavjud boʻlgan. Kredit operatsiyalari bilan shugʻullanadiganlar ularning e’tiborini shaharga qaratmaganlar 1680-yilda Kiotoda 54 ta pul ayirboshlash shoxobchasi boʻlgan.
Biz Yaponiyaning asosiy shaharlariga tashrif buyurib, ular orasidagi farqni sezgan E. Kempferga hurmat bajo keltirishimiz kerak. U Kyoto haqida shunday yozgan:
Kioto (miako) (buzilgan miyako-poytaxt) bu barcha yapon tovarlarining ulkan doʻkoni, u mamlakatning asosiy savdo shahri (ulgurji savdo markazi Osaka boʻlgan.) Noyob istisnolardan tashqari, bu yerda biror narsa tayyorlanmaydigan yoki sotilmaydigan uy yoʻq. Oltin va kumush gullar bilan toʻqilgan nozik jezlar, kitoblar, matolar, mayda va noyob zarlar, yogʻochdan ishlangan naqshlar, rasmlar, yapon qutilari, qoʻgʻirchoqlar bir soʻz bilan aytganda son-sanoqsiz buyumlar.
Yaponiyaning Tokugava davridagi shahrini qishloqning iqtisodiy rivojlanishidan ajratib boʻlmagan. Ular bir-birlariga ta’sir oʻtkazganlar va koʻp jihatdan yapon qishlogʻi shahardan oldinda boʻlgan va dzaymalarda bu ularning paydo boʻlishiga sabab boʻlgan. Shuning uchun oʻsha davrda urbanizatsiya jarayoni mamlakatning umumiy iqtisodiy rivojlanishi bilan chambarchas bogʻliq boʻlgan, qishloq xoʻjaligining ixtisoslashuvi va tovar-pul munosabatlarini rivojlanishi bilan bir vaqtda yuz bergan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
