Ii bob. Golland va inglizlarning yaponiyaga kelishi

MITSUI SAVDO UYI (KOMPANIYASI)
Samuraylikni tashlab savdogarlika oʻtish
Mitsui kompaniyasining tashkiliy huquqiy tizimi
Ishga qabul qilish va oʻqitish tizimi


V BOB.
MITSUI SAVDO UYI (KOMPANIYASI)
Dunyoda tarixida III asrdan koʻproq yashagan firmalar kam sonli hisoblanadi. Mitsui shunday firmalardan biri. U XVII asrda oʻz ish faoliyatini boshlagan eng qadimiy va yirik tijorat va tadbirkorlik firmalaridan biridir. Bu uzoq davom etgan ichki urushlardan soʻng mamlakatda tinchlik paydo boʻlgan va koʻplab samuraylar noma’lum tarzda oʻzlarini ish faoliyatini susaytirgan davr edi. Qat’iy sinf tartibiga qaramay, ularning koʻplari ijtimoiy mavqeini oʻzgartirdilar ular savdo-sotiq bilan shugʻullanishgan, rassomlar, oʻqituvchilar, hunarmandlar boʻlishgan.


5.1 Samuraylikni tashlab savdogarlika oʻtish
Mitsui uyining asoschisi Takatoshi Xachirobey hisoblanadi. Ammo birinchi doʻkon otasi Ta katoshi Sokubei tomonidan ochilgan boʻlib, u samuraylar unvonidan voz kechib, savdo-sotiq bilan shugʻullanishga qaror qilgan, ma’lum bir bashoratni koʻrsatgan, chunki oʻsha paytda savdogarlar toifasi ijtimoiy mavqeining eng past pogʻonasida boʻlgan.
Sokubei ajdodlari mayda feodallar boʻlgan. Bu oilaning tarixini aniq aytish mushkul, chunki turli xil afsonalar koʻpincha nasabnomalardagi toʻqimalar bilan aralashib ketgan. Ularning oilasidan boʻlgan Nobunari Uma noske ismli a’zosi Kiotoni tark etib, Omi viloyatiga koʻchib oʻtadi. Ular mulkini tekshirish vaqtida 3 ta quduqni oʻrganib chiqdi va ularning biridan katta foyda koʻrdi. Buni yaxshi alomat deb hisoblagan Umanosuke oʻz ismini Mitsui, ya’ni “uchta quduq” deb oʻzgartirdi. Ushbu afsonaning haqiqat yoki haqiqat emasligini aniqlash qiyin, ammo “uchta quduq” belgisi Mitsui savdo kompanyasining timsoliga aylandi va Ise Mitsui viloyatidagi Matsuzaka shahrida 3 quduq uzoq vaqt davomida ham faoliyat olib bordi, ulardan biri hali ham ishlamoqda. Ehtimol, topilgan quduqlarda yaxshi sifatli ichimlik suv bordur.
Muromachi davrida (1338-1573) Mitsui Omi provintsiyasida feodal Sasakining samuraylari boʻlgan. XV asrda Mitsuklar oilasining boshligʻi juda yuqori darajaga ega edi, bu unga koʻp oila qurishga imkon berdi. Yaponiyada agar birinchi oiladan oʻgʻil boʻlmasa, oʻzidan merosxoʻr qoldirish uchun boshqasiga uylanib, uning oʻgʻlini asrab olingan oʻgʻil sifatida oilaga kirgazish odati bor boʻlgan. Sasaki Takahisa Mitsui oilasida shunday asrab olingan oʻgʻil boʻldi. U merosning sharqiy qismida Namadzyuda qal’asini qurdirtirdi.
Oʻzaro urushlar va XV-XVI asrlarda mamlakatni birlashtirish uchun kurash paytida. Sasakining uyi va Mitsunning oilasi katta azob chekishdi. Sasaki urugʻning sanoqli qolgan a'zolarining biri boʻlgan, u Yaponiya birlashtiruvchilardan biri boʻlgan Oda Nobunaga boʻysungan va keyinchalik Sasaki urugʻi Yaponiya tarixi sahifalaridan yoʻq boʻlib ketish arafasida boʻlgan.
Ammo keyinchalik Mitsui oilasi Echigo viloyatida omon qolishga muvaffaq boʻldi. Takayasu uyining boshligʻi xavfni sezib, oilasi va bir nechta vassallari bilan qochib ketdi va ular Ise viloyatining savdo markazi boʻlgan Matsusaka (djokamachi) qal’asida joylashdilar. Ushbu shaharda Takatasuning toʻngʻich oʻgʻli Takatoshi Sokubei oʻz hayotini boshqacha asosda boshladi.
Matsusaka yaqinida port bor edi. Bundan tashqari, Ise ibodatxonasiga boradigan ziyoratchilar shu yerdan tunab qolishardi. Dengizchilar, adashgan savdogarlar, adashgan barcha yoʻlovchilar shaharga turli xil yangiliklarni olib kelishdi, bu esa Sokubeiga vaziyatni boshqarishda yordam berdi. U bir necha bor Edoga borgan, u mamlakatni birlashtirgan Tokugava Iryasu bilan Bakufu qarorgohini qurgan va shahar tezda ulkan shaharga aylangan. XVII asrning oʻrtalariga kelib qarargohda 430 ming kishi yashagan, bir asr oʻtgach - 1 million kishiga yetgan.
Siyosiy barqarorlashuv jarayoni mamlakatning iqtisodiy rivojlanishiga ijobiy ta’sir koʻrsatgan, ammo samuraylarni harbiy sinf sifatida rolining pasayishiga olib kelgan. oʻshanda Mitsui kompanyasining taqdiri keskin oʻzgargan edi. 1616-yilda Edodagi boshqa sayohatdan qaytgan Sokubei oilasiga Mitsui kompaniyasining ijtimoiy ahvolini oʻzgartirish toʻgʻrisida qaror qabul qildi: samuray qilichini soroban (yapon abakusi) ga almashtirish. Bu vaqtga kelib, sodiqlik uchun qasamyod qilgan xoʻjayin vafot etgan edi va Sokubei uyning boshligʻiga aylangan. U oʻzining boshliq sifatidagi vazifasi oilaning boyligi va farovonligini tiklash deb hisobladi:
“Endi qilich bizning hayotimizni ta’minlay olmaydi. Qanday qilib katta va foydali ishlarni bajarish orqali hurmatga sazovor boʻlishini koʻrdim. Men sake va soya sousini tayyorlayman va biz gullab-yashnaymiz.”²¹
Sokubei tomonidan olib borilgan ish sodda texnologiyali boʻlib, unga kichik kapital va bir nechta malakali shogirdlar kerak edi. Biroq, avvaliga ishlar yaxshi ketayotgani yoʻq. Sokubei samuray ta’limini olgan, xattotlik bilan ham yaxshi tanish boʻlgan, ammo savdogarlikdan bilim va tajribaga ega emas edi. Vaziyatni uning rafiqasi Syuho saqlab qoldi. U savdogarning qizi edi va erining ishlariga kirib, u oʻzining ajoyib ishbilarmonlik qobilyatini namoyon etgan. Aynan uning sa’y-harakatlari bilan oddiy odamlar dek yashayotgan Mitsuilarning birinchi avlod boyligining poydevori yaratildi.
Syuho 1633-yilda eri vafot etganidan keyin ham biznesni muvaffaqiyatli amalga oshirgan. Uning 4 qizi va 4 oʻgʻli bor boʻlgan, ularning har biri uchun u oʻzining tabiiy qobiliyatlariga mos keladigan biznesni tanlashi mumkin boʻlgan. Katta oʻgʻil. Toshitsugu Saburozaemon, Edo qoidalaridan Shuho, u yerda ishlab chiqarish doʻkonini ochishi uchun kapital bilan ta’minladi. Unga ukasi Shigetoshi Sarubei (3-oʻgʻli) yordam berdi, keyinchalik u oʻzining ramzi boʻlgan tirnoq ustara (kuginuki) ishlab chiqarish va hattoki oʻz biznesini tashkil qildi. 2-oʻgʻli Xiroshige Seybeyni boshqa oila asrab olgan, eng kichigi Takatoshi Xachirobey onasiga yordam bergan. Onasining oʻzi unga savdogar oilasidan xotin tanlagan, u qaynonasi singari erining mohir yordamchisiga aylangan.
Xachirobey 14 yoshga kirishi bilan onasi uni Edoga Saburozaemonga yuborgan, u yerda u tez orada oʻz doʻkonini ochgan, katta akasini Kiotoga yuborgan, u yerda u mato bilan savdo qilishni boshlagan. Kioto madaniy va hunarmandchilik markazi boʻlib, qilichlar, yuqori sifatli ipak buyumlar, chinni va oltin va kumush hunarmandchilik buyumlari bilan mashhur boʻlgan.
Edoda qolgan Xachirobey ipoteka qarizlarini foiz evaziga berishni keng miqyosda amalga oshirishni boshladi, qarz berish doʻkonini ochdi. Odatda, bunday doʻkonlarning xaridorlari koʻp boʻlar edi, lekin bunday doʻkon ochish katta xarajatlarni talab qilardi. feodal har yili Osaka, Edo va Kioto shaharlariga 4 million koku (qadimiy oʻlchov turi ichiga tahminan 180 litr suv sigʻadigan idish) guruchni olib kelar edi, shundan 3/4 qismi faqat qarzlar boʻyicha foizlarni qoplashga sarflanardi. Biroq, sudxoʻrlar hech qachon qarzlarni olishlariga qat’iy ishonishmagan, chunki ular qonun bilan himoyalanmagan edi.
1673-yilda Xachirobey 51 yoshida, qarzlarni toʻlashni muntazam ravishda unutib qoʻygan daymyo bilan biznes yuritishni toʻxtatishga qaror qilgan va koʻproq oddiy fuqarolarga e’tiborni qaratdi. U Kiotoga koʻchib kelib, toʻqimachilik savdosi bilan shugʻullanadi. Keyin biznesni katta oʻgʻli Takahirga qoldirib, yana bir oʻgʻli bilan Edoʻga qaytib keladi, u yerda 1673-yil avgustda u kuginuki (temirchilik dastgohlari) bilan savdo qiladigan akasining yonida kichik doʻkon ochgan. Xachirobei zamonaviy nishijin (ipak mahsulotlari) va ipak bilan savdo qilib, ularni Kioto va boshqa joylardan sotib olgan. Tijorat yaxshi yurganida, Xachirobey uni oltita oʻgʻliga topshirgan va savdo uyining doirasini kengaytirish maqsadida mamlakatning turli joylarida sotish shartlarini, ya'ni endi marketing deb ataladigan narsalarni oʻrganishni boshladi.
Xachirobeyning “Etigoya” doʻkoni joylashgan gavjum Hontedori koʻchasida joylashgan doʻkonlar savdo-sotiq modellari boʻyicha amalga oshirildi. Feodal va samuraylarning uylarini aylanib chiqayotgan kotiblar ularga matolardan namunalar taklif qilishdi. Ammo bunday xaridorlardan pul uzoq vaqt kutishga toʻgʻri kelgan. Xachirobey oʻz doʻkonida katta miqdordagi tovar zaxirasini yaratib, matolarni kichik viloyat savdogarlariga chakana narxlarda sotgan. Foyda kichik edi, ammo real, savdo kengayib bordi. Bundan tashqari, hisob-kitob naqd pulda amalga oshirildi.
Honchodori doʻkonlarida mato kimono tayyorlash uchun yetarli boʻlgan bitta boʻlakda sotilgan. Xachi robeining xizmatchilaridan biri unga hammomda eshitgan suhbati haqida, ya’ni ayollar mayda-chuyda mato sotib olishni afzal koʻrishlari, undan har xil mayda narsalarni, masalan, hamyonlarni tikish mumkinligi haqida gapirib berdi.Shundan keyin Xachirobey turli uzunlikdagi matolarni sotishga qaror qildi, lekin bu oddiy shahar aholisi uchun foydali boʻlgan edi. Savdo-sotiqning bunday shakli zodagonlarga yoqmasada, bu xavfni sezilarli darajada kamaytirdi, chunki savdo naqd pulga amalga oshirilar edi. Natija ham kutilmagan darajada boʻlgan. Edoga kelganidan bir yil oʻtib, Xachirobey juda yaxshi natijalarga erishishga ulgurgan edi. U oʻsha koʻchada boshqa doʻkon ochishga muvaffaq boʻlganligi. Endi uning 15 ishchisi, 5 ta shogirdi va bir nechta xizmatchilari bor edi.
1683-yil aprel-may oylarida Xachirobey oʻzining Etigoya fabrikasini Nihombashi yaqinidagi Suragate hududiga koʻchirdi. Doʻkonning devoriga yozuv taxtasi ilib qoʻyilgan, uning ichida ikkita ieroglif bittasi ikkinchisiga yozilgan va birinchi iyeroglif “quduq” soʻzidan olingan boʻlib, quduqning qiyshiq ramkasi sifatida tasvirlangan va ichkariga korpus uchun ieroglif yozilgan, “uch” raqamini anglatgan. Mitsui uyining ushbu belgisi bugungi kungacha saqlanib qolgan va uni Mitsui guruhiga tegishli barcha binolarda koʻrish mumkin. Va belgiga “Naqd pul uchun. Narxlar kelishilgan holda (Gankin. Kakene nashi)”. Bu Mitsui belgisi shu belgi ostida Mitsui uyi tomonidan belgilangan narxlarda joriy qilingan yangi savdo printsipi edi.