Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

ya
yangi qarshilik momenti
bilan tenglashguncha ortadi. Aksincha, qarshilik momenti
M
- kamaysa,
dvigatelning tezligi va u bilan birgalikda teskari EYuK
E
T
ortadi,
natijada yakor toki
I
ya
va aylantiruvchi moment
M
yangi qarshilik
momenti
Mq
bilan tenglashgunga qadar kamayadi. Demak, o‘zgarmas tok
dvigateli yuklama o‘zgarganda tashqi ta’sirsiz o‘z-o‘zidan rostlanish
xususiyatiga ega ekan. Bu jarayonni quyidagicha ifodalash ham
mumkin: 

---

265 
Dvigatelni reverslash.
O‘zgarmas tok dvigatelining aylanish
yo‘nalishini o‘zgargirish (reverslash) uchun yakor yoki uyg‘otish
zanjiridagi tokning yo‘nalishini teskarisiga o‘zgartirish kerak. Buning
uchun yakorning Ya
1
va Ya
2
yoki uyg‘otish zanjirining Sh
1
va Sh
2
uchlari-
ni dvigatelni ishga tushirish sxemasiga binoan o‘zaro o‘rnini almashtirish
kerak. 5.2.3-rasmda o‘zgarmas tok dvigatelining chulg‘amlarini ulashning
prinsipial sxemasi (reverslagunga qadar), ko‘rsatilgan. 
5.2.3-rasm. O’zgarmas tok dvigatelining chulg‘amlarini ulashning prinsipial
sxemasi 
Dvigatelning aylanish tezligini boshqarish. 
Dvigatelning yakor toki formulasi
dan uning aylanish tezligini ifodalovchi formula: 
(5.2.5) 

---

266 
ni olish mumkin. (5.2.5) formuladan ko‘rinadiki, dvigatelning aylanish
tezligi kuchlanishga to‘g‘ri, magnit oqimiga teskari proporsional.
Agar tarmoq kuchlanishini dvigatelning ish jarayonida o‘zgarmas
deb hisoblasak, uning aylanish tezligini faqat magnit oqimi orqali
boshqarish mumkin bo‘ladi. Magnit oqimi bilan uyg‘otish toki