I qism. Fotometriya asoslari

4.2. Rangning spektral tavsiflari 
 
Umumiy mulohazalar. 
Operatorlik yoritish vositalari bilan ob’ekt 
rangini o‘zgartirishlarning barchasi odatda faqat yorug‘lik miqdorini 
emas, balki uning sifatini, ya’ni rangdorligini boshqarish orqali amalga 
oshiriladi. Yorug‘likning rangdorligi esa faqat uning spektral tarkibiga 
bog‘liq bo‘ladi. Demak, yorituvchi asboblarda qo‘llaniladigan yorug‘lik 
manbalarining va rangli yorug‘lik filtrlarining spektral tavsiflarini bilgan 
holda, ob’ektning rangli fakturasini tasvirga olishda operator ularning 
ta’sirini oldindan ko‘ra bilish imkoniyatina ega bo‘ladi. Bunda 
kinotasvirga olish amaliyotida balki, eng asosiysi bo‘lgan, hammasidan 
ko‘ra tez-tez uchrab turadigan rangli jismlarning spektral 
qaytarishlarining xususiyatlarini bilish muhimdir.
Yoritishning va rangli jismlarning spektral tavsiflarini bilmasdan 
turib kinoplenkaning (matritsaning) spektral sezgirligini bilish 
maqsadsiz bo‘lib qoladi. 

---

236 
4.2.1. Rangning spektral tavsiflarini ifodalash usullari 
 
Fizikaviy nuqtaviy nazar bo‘yicha rang uni hosil qiladigan 
yorug‘lik energiyasining spektral tarkibi bilan tavsiflanadi.
Rangning spektral tavsifi to‘g‘risidagi ma’lumot har xil usullar 
bilan berilishi mumkin. Jadval usulini qo‘llash mumkin, bunda alohida 
to‘lqin uzunliklari yoki spektrning alohida qismlari uchun energiya 
kattaligini son jihatdan absolyut yoki nisbiy birliklarda ifodalanadi, 
biroq spektral tavsiflarining grafik usuli eng qulay va ko‘rgazmalidir. 
4.1 – jadvalda rangli yorug‘lik filtrining spektral tavsifining jadval usuli 
misol qilib keltirilgan. 4.3 va 4.4 – rasmlarda mana shuning grafik usuli 
ko‘rsatilgan. 
4.1 - jadval 
To‘lqin uzunligi, nm, λ O‘tkazish koeffitsienti, τ