|
1
2
3
4
5
VII
Murakkab rangli
aralashmalarning va
ularning axromatik
ranglar bilan
birikmalarining
polixromatik
garmoniyalari
10.
10.1
10.2.
10.3.
To‘yinmagan murakkab
xromatik ranglarning
va ularning
birikmalarining
axromatik ranglar bilan
garmoniyalari
To‘yinmagan xromatik
ranglarning gammasi
(ikkita, uchta va undan
ko‘proq spektral rang
tuslarining, qirmizi
ranglarning va ularning
bir –biri bilan oraliq
rang turlari hamda har
xil yorqinlikli
axromatik ranglar
bilan)
Har xil yorqinlikli
«rangli» kulrang
ranglar va rangdorliklar
gammasi (har xil
to‘yinmagan alohida
xromatik ranglarning
aralashmalarida
axromatik ranglar
ustunlik qilgan har xil
yorqinlikli toza kulrang
ranglar bilan)
Har xil to‘yinganlikli
va
yorqinlikli
to‘yinmagan xromatik
ranglarning (murakkab
aralashmalarning – 10.1
ga qarang) axromatik
ranglar bilan (qora, oq
va
(yoki)
har
xil
yorqinlikli va tozalikli
(toza va (yoki) «rangli»
kulrang ranglar bilan)
kulrang
ranglar)
qo‘shilgandagi gamma
308
Jadval I.2
RANGNING PSIXOLOGIK TA’SIRI. ASSOTSIATSIYaLAR. RAMZIY MA’NOLARI
№
pp
Asosiy
ranglar.
Nomlanishi
Ko‘rish taassurotlari. Assotsiatsiyalar
Rangni
birinchi
his etish
Rangni
psixologik
idrok qilish
Asosiy ramziy
ma’nolari, ularning
belgili-kommunikativ
mazmuni
Masofa
Hajm
Massa
Xarora
t
Yorqinli
k
(ravshan
-lik)
Harakat
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
Juda
yaqin,
oldinga
chiquvc
hi
Eniga
kattala-
shuvchi
Og‘ir
Qayno
q
Ravshan
Faol,
jo‘shqin-
lik
Hayajonla
n-tiruvchi,
bo‘ysinti-
ruvchi
Xavotirli,
qizg‘in,
ruhni
ko‘taradigan
Olov, muhabbat,
feeriya, mardlik,
energiya, kuch,
jasurlik, qadr-qimmat,
xokimiyait,urush, qon
2
Yaqin,
oldinga
chiquvch
i
Kattala-
shuvchi
, hajm
bilan
o‘ynovc
hi
Yengil
Issiq
Ko‘r
qiluvchi,
Solishti-
ruvchi
Jo‘shqin-
lik,
harakat-
chan
Gangituvc
hi,
ehtirosli
Faoliyatga
qiziqtiruvchi,
rag‘batlanti-
ruvchi
Issiqlik, quyosh,
xursand-chilik,
zavqlanish, bayram,
himmatlilik,
oliyjanoblik,
3
Yaqinlas
huvchi,
oldingac
hiquvchi
Sal
kattala-
shuvchi
hajm
Yengil
Issiq
Ravshan,
tizil-
lovchi
Harakat-
chan,
biroq
o‘tkinchi
Yoqimli,
quvonchli
Quvnoq,
beparvo,
jonli
Harakat, yashovchanlik,
tozalik, oydinlik,
hurmat, ulug‘vorlik,
dabdabalik, boylik
4
Neytral
(1, 2),
or-qaga
cheki-
nuvchi(3
)
Neytral
Yengil
(1),
noaniq-
lik (2, 3)
Issiq(1),
neytral
(2), sal-
qin (3)
Yorug‘
(1),
osoyishta
(2),
horgin(3)
Jonli(1),
sust (2),
harakat-
siz (3)
Yangi,
oydin,
tinchlan-
tiruvchi
Noziklik (1),
yarashtiruvc
hi,
xotirjamlik,
xavfsiz (2, 3)
Erkinlik, shod-
xurramlik, umid, tinch
holat, tinchlik, sog‘lik,
qutulish, ravshan ruhiy
holat, kamtarlik,
noziklik, beozorlik
ҚИЗИЛ
ZARG‘ALDOQ
SARIQ
YASHIL
1 2 3
309
5
Uzoqlash
uvchi,ch
ekinuvch
i
Havoli
Yengil Salqin
Yorug‘
yoki
neytral
Sustkash-
lik,
xotirjam-
lik
Toza,
sehrlovchi
Xotirjamlik,
havoli,
shaffof
Tozalik, aql, doimiylik,
noziklik, sahovatlik,
tinchlik, mangulik
6
Uzoq,
cheki-
nuvchi
Eniga
kamayu
v-chi
Og‘ir
Juda
sovuq
Qorong‘
i
Qotgan,
harakat-
siz
Sergak
bo‘lmoq
Talabchan,
uzoqlash-
tirish, sirli
Shuxrat, or-nomus,
sodiqlik, samimiylik,
bekam-ko‘stlik,
iffatlilik, olam
Jadval I.2 ning davomi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
7
Uzoq,
chekinuvch
i
Kichraytir
uvchi,
nafislik
qiluvchi
Og‘ir (2),
noaniqlik
(1)
Tumanli
salqin
(1),
sovuq
(2)
Yorug‘
(1), juda
qorong‘i
(2)
Xotirjam
(1), qotib
qolishlik
(2)
G‘amgin(1
), ruhiy
siqilish,
qo‘rquvchi
,
Charchatu
v-chi
Qayg‘uruvchi
, sirli (1),
muhim,
Qayg‘u, hasrat,
dilgirlik (1, 2);
donishmandlik,
yetuklik;
hukmronlik, oliy
zehn; kosmik fazo
8
Yaqinlashu
v-chi (1,
2),
chekinuvch
i (3)
Hajm bilan
o‘ynovchi,
sal
kattalash-
tiruvchi
Og‘ir (1,
3),
noaniqlik
(2)
Issiq (1),
neytral
(2, 3)
Ravshan
(1),
neytral
(2),
qorong‘i
(3)
Harakatch
an(1),
xotirjam
(2),
turg‘in (3)
Hayajonla
n-tiruvchi
(1),
hushyorlik
(2, 3)
Dabdabali,
hayajonlan-
tiruvchi,
keskin
Qudrat, ustunlik,
ulug‘vorlik, qadr-
qimmat, kuch,
kuch-qudrat, qal’a
9
Neytral (1),
chekinuvch
i (2), uzoq
(3)
Neytral
yoki
hajmni
qisqarti-
ruvchi
Noaniqli
k (1),
og‘ir (2,
3)
Issiq (1,
2),
neytral
(3)
Neytral
(1),
qorong‘i
(2, 3)
Turg‘un
Xotirjam-
lik,
ishonchli
Dunyoviy,
quruq (1),
qattiq,
xotirjam,
tiyuvchi (2,
3)
Qattiq qo‘llik,
tiyishlik,
barqarorlik,
yashirinlik,
oliyjanoblik,
yetuklik
HAVORANG
KO‘K
БИНАФША
1 2
ҚИРМИЗИ
1 2 3
ЖИГАРРАНГ
1 2 3
310
10
Yaqinla-
shuvchi
Xajmni
kattalash-
tiruvchi
Yengil Salqin
Juda
yorug‘
Passivlik,
xotirjam
Toza,
sterillan-
gan
Oliyjanob,
iffatlilik,
yorqin
Tozalik,
donishmandlik,
aybsizlik, ruhiy
osayishtalik,
tinchlik, rux
ma’rifati
11
Uzoqlashu
v-
chi,chekinu
v-chi
Neytral
yoki
hajmni
qisqarti-
ruvchi
Yengil(1)
,
noaniqlik
(2),
og‘ir(3)
Neyral
(1, 2),
sovuq
(3)
Yorug‘
(1), xira
(2),
qorong‘i(
3)
Turg‘un
Xotirjam-
lik, inertlik
Dilgirlikni
chaqiruvchi,
g‘amg‘inlik
Qattiq qo‘llik,
odamovilik,
oliyjanoblik,
kamtarlik, qayg‘u,
xafalik, qo‘msash
12
Uzoq,
chekinuvch
i
Xajmni
kichray-
tiruvchi
Og‘ir
Sovuq
G‘amg‘i
n-lik
Harakat-
siz,
muzlaga
n
Beparvolik
, ruhiy
siqilgan-
lik
Qayg‘ulik,
g‘amg‘inlik
,
motamlik,
cheksizlik
Barqarorlik,
kamtarlik, qattiq
qo‘llik, tantana-
vorlik, tinchlik bu
osayishtalik, tun,
motam, o‘lim
Izoh. 1) Bu jadvaldagi yorqinlik (ravshanlik) rangning uchta kolorometrik tavsiflaridan biri (rang tusi va
to‘yinganliklari bilan bir qatorda) sifatida qaralmayapti. Bu yerda bu ko‘rsatkich bilan tomoshabin taassuroti
fenomeni sifatida jadvalning boshqa ranglariga nisbatan har bir 12 ta rangning nisbiy yorqinligi (ravshanligi)
solishtirilgan. 2) Jadvalda ayrim holda bir biri bilan va boshqa ranglar bilan birikma hosil qilmagan holda
olingan har bir 12 ta rangning psixologik ta’sirining tavsiflari va ramziy ma’nolarining mazmunlari keltirilgan.
Xromatik va axromatik ranglarning juftlik, uchtalik va polixromatik birikmalirini rangli idroki o‘ziga xos
xususiyatlari bilan tavsiflangan.
ОҚ
КУЛРАНГ
1 2 3
ҚОРА
Do'stlaringiz bilan baham: |
