I qism. Fotometriya asoslari

spektral
rang 
tuslari 
chizig‘i 
spektral
rang tuslari 
chizig‘i 
nospektral
qirmizi rang 
tuslari chizig‘i 

---

292 
9I – rasm. YoXKning rang grafigi. Spektral ranglarning ustun bo‘lgan 
to‘lqin uzunliklarini (nm) yoki qirmizi ranglarning ustun bo‘lgan to‘lqin 
uzunliklarini spektral rangdorlik chizig‘i bo‘ylab aniqlash uchun 
monoxromatik rangning to‘lqin uzunliklari ko‘rsatilgan. Sanoq nuqtasi 
sifatida standart nurlanish
(A, B, C, D
65
YoXK) yoki tengenergetikli 
yorug‘lik (E) uchun rangdorlik nuqtasidan foydalaniladi. Grafikdagi S 
nuqta – YoXKning S nurlanish (kunduzgi yorug‘lik) rangdorligi; P 
nuqta – qizil kadmiy pigmentining rangdorligi (to‘lqin uzunligi 605 nm). 
Rang tozaligi – CP kesmaning chiziqning hamma uzunligiga (605 
nuqtagacha) bo‘lgan bo‘lishdagi bo‘linma 

---

293 
10I – rasm. Rang doirasida qo‘shimcha ranglar juftligi chaqiradigan 
asosiy psixologik assotsiatsiyalar. Bu sxemadagi doirachalarda 
ko‘rsatilgan diametral qarama-qarshi ranglar ma’nosi bo‘yicha kontrastli 
assotsiatsiyalarni chaqiradi.
Yengil 
Вазмин 
Sust 
Iliq 
Faol 
Tantanali 
Og‘ir 
Sovuq 
och ranglar 
to‘q ranglar 

---

294 
11I – rasm. Yengil yoki og‘ir; och yoki to‘q; oldinga chiqish yoki 
orqaga qaytish kabi spektr ranglarining psixologik idrok qilinishi. 
12I – rasm. Kontrastli ranglarning o‘zaro moslik sxemalari. Rang tusi 
bo‘yicha kontrastli ranglar rang doirasining katta xromatik intervalida 
(1/2) joylashadi. Ular qarama-qarshi qutbli va o‘zaro qo‘shimcha ranglar 
hisoblanadi. Ularning birikmalari eng katta ravshanlikka va faollikka 
ega bo‘ladi.