I qism. Fotometriya asoslari

---

---

---

---

3 
MUNDARIJA 
 
MUQADDIMA……………………………………………. 9 
 
I QISM. FOTOMETRIYA ASOSLARI
11 
1 
BOB. 
FOTOMETRIK KATTALIKLAR VA BIRLIKLAR…
11 
1.1. 
1.1.1. 
1.1.2. 
1.1.3. 
1.1.4. 
1.1.5. 
1.2. 
 
1.2.1. 
1.2.2. 
1.2.3. 
1.3. 
1.3.1. 
1.3.2. 
1.4. 
1.4.1. 
1.4.2. 
1.4.3.
1.4.4. 
1.4.5. 
 
2
 
BOB. 
 
 
2.1. 
2.1.1. 
2.1.2. 
2.1.3. 
2.1.4. 
«Fotometriya va rangshunoslik» faniga kirish………… 
Fotometriya va rangshunoslik rivojlanishining qisqacha 
tarixi 
Fotometriyada asosiy tushunchalar va terminlar 
……………. 
Fotometriya usullarining qo‘llanilishi
 
...…………………….. 
Yorug‘lik energiyasi 
………………………………………… 
Asosiy fotometrik kattliklar va birliklar 
…………………….. 
Masofalar kvadrati va tushish burchagidan yorug‘lik 
oqimini 
miqdoriy 
boshqarish 
uchun 
foydalanish…………... 
Teskari kvadratlar 
qonuni….…………………………….......... 
Yorug‘likning qaytishi, yutilishi, o‘tishini 
o‘rganish................. 
Yorishlgan optika (maxsus surtma bilan ishlab chiqarilgan 
optika) 
………………………………………………………… 
Yorug‘lik manbalarining yorug‘lik tavsiflarini o‘lchash 
usullari 
.………………………………………………………. 
Taqqoslash 
tamoyili 
asosida 
ishlaydigan, 
bevosita 
o‘lchaydigan 
fotometrlarlarning 
prinsipial 
sxemasi 
…………... 
O‘lchov 
asbobini 
tanlash 
……………………………………… 
Jismlarning 
fotometrik 
hossalari 
…………………………… 
Qaytarish, o‘tish va yutilish koeffitsientlari o‘rtasidagi 
umumiy 
bog‘lanishlar 
………………………………………………….. 
11 
11 
14 
18 
26 
29 
 
31 
31 
39 
 
40 
 
45 
 
45 
48 
61 
 
61 
64 
67 
70 
73 
 
 
 
76 
76 
76 
76 
77 
77 
78 

---

4 
2.1.5. 
2.1.6. 
2.2. 
2.2.1. 
2.2.2. 
2.2.3. 
2.2.4. 
2.2.5. 
2.3. 
2.3.1. 
2.3.2. 
2.3.3. 
2.3.4. 
2.3.5. 
2.3.6. 
2.4. 
2.4.1. 
2.4.2. 
2.4.3. 
2.4.4. 
2.4.5. 
2.4.6. 
3
BOB. 
3.1. 
3.1.1. 
3.1.2. 
3.1.3. 
3.1.4. 
3.1.5. 
3.1.6. 
3.1.7 
Silliq 
sirt 
………………………………………………………. 
Yorug‘likning 
moddada 
yutilishi 
…………………………….. 
Yorug‘lik 
sochuvchan 
sirt 
……………………………………. 
Yorug‘likning 
xira 
sirtda 
sochilishi 
…………………………… 
 
TASVIRGA
 
OLISH
 
OB’EKTLARINI
 
YORITISH
JARAYONLARIDA
 
FOTOMETRIYANING
 
QO‘LLANI-LISHI
 
…………………………………………………………. 
Eksponometriyada 
asosiy 
tushunchalar 
va 
atamalar……… 
Ekspozitsiya………………………………………………
…… 
Eksponometriyada 
yoritilganlik……………………………….. 
Kalit 
(chizuvchi, 
asosiy) 
yorug‘lik 
……………………………. 
Yoritish 
va 
yorqinlik 
darajasining 
kontrasti 
………………….. 
Yorqinlik 
intervali 
…………………………………………….. 
Yoritishning eksponometrik nazorati ……………………... 
Yoritish 
sharoitining 
operator 
bahosi 
……………………… 
Tasvirga olishning eksponometrik sharoitini baholash 
turlari… 
Yoritilganlikni o‘lchash xususiyatlari 
……………………….. 
Yorqinlikni o‘lchash va yarkomerlar 
………………………….. 
Obyektning 
yorqinlik 
intervalini 
aniqlash 
…………………….. 
Yoritish 
kontrastini 
o‘lchash 
………………………………….. 
Yoritish va ekspozitsiyani hisoblash va boshqarish 
79 
80 
80 
82 
88 
90 
93 
94 
94 
95 
 
97 
10
0 
10
2 
10
4 
10
6 
10
6 
10
7 
10
9 
11
0 
11
2 
11
8 
 
12
4 
12
4 
12
4 

---

5 
……….. 
Eksponometrik 
formulalar 
……………………………………. 
Eksponometr 
kalkulyatorini 
qurish 
tamoyili 
………………….. 
Tasvir ob’ektining mahalliy yorqinliklari bo‘yicha umumiy 
ekspozitsiyani 
aniqlash 
……………………………………….. 
Umumiy va mahalliy ekspozitsiya kattaliklarini boshqarish 
….. 
Eksponometrik 
hisoblashlarda 
rang 
harorati 
…………………. 
Ekspozitsiyani 
aniqlash 
texnikasi 
……………………………... 
Yorug‘lik 
kompozitsiyasi 
……………………………………. 
Yorug‘lik 
kompozitsiyasi 
tushunchasi 
………………………... 
Yorug‘lik 
kompozitsiyasi 
vositalari 
…………………………... 
Yorug‘lik 
kompozitsiyasida 
contrast 
…………………………. 
Teng 
tobelik 
va 
masshtab 
…………………………………….. 
Simmetriya 
……………………………………………………. 
Yorug‘lik 
fazosi 
……………………………………………….. 
II QISM RANGSHUNOSLIK ASOSLARI 
RANGLARNING 
ASOSIY 
TAVSIFLARI 
………………… 
VA 
XOSSALARI 
…………………………………………….
Raqamli rangning yangi modeli 
.............................................. 
Rangni inson ko‘zi qanday ko‘radi 
……………………………. 
Asosiy 
ranglar 
ta’rifi 
………………………………………… 
12
5 
12
6 
12
7 
12
7 
12
8 
12
9 
13
0 

---

6 
Additiv 
va 
subtraktiv 
ranglar 
………………………………….. 
Ranglar 
modeli 
..………………………………………………. 
Kompyuterda 
tasvirlarni 
saqlash 
…………………………….... 
Rang 
gammasini 
taqdim 
etish 
………………………………… 
Ranglarni 
aralashtirish 
………………………………………. 
3.1.8. Rangni 
tanlash 
va 
rang 
bilan 
manipulyatsiyalar 
…………….. 
13
0 
3.1.9. Ranglarni 
aniqlash 
va 
kalibratsiyalash 
....................................... 
13
1 
3.2. 
3.2.1. 
3.2.2. 
3.2.3. 
3.2.4. 
3.2.5. 
3.2.6. 
3.2.7. 
3.3. 
3.3.1. 
3.3.2. 
3.3.3. 
3.3.4. 
3.3.5. 
3.3.6. 
3.3.7. 
3.4. 
3.4.1. 
3.4.2. 
3.4.3. 
3.4.4. 
3.4.5. 
Rang 
nazariyasi 
asoslari 
......................................................... 
Rang 
tushunchasi 
ta’rifi 
……………………………………… 
Rangni 
o‘lchash 
……………………………………………… 
CIE 
RGB 
tizimlari 
…………………………………………… 
Noreal ranglar. CIE XYZ tizimlari. RGB tizimi 
……………… 
CMYK 
tizimi 
………………………………………………. 
Bir tizimdan boshqa tizimga o‘tish va rangni tanlash …… 
O‘n 
ikki 
qismli 
rang 
doirasi 
…………………………………… 
Rang 
kontrastlarining 
yettita 
turi 
………………………….. 
Rang 
bo‘yicha 
contrast 
……………………………………….. 
Och 
va 
to‘q 
ranglar 
kontrasti 
………………………………….. 
Sovuqlik 
va 
issiqlik 
kontrasti 
13
2 
13
2 
13
4 
13
7 
14
3 
15
6 
15
8 
16
0 
16
2 
16
3 
16
6 

---

7 
3.5. 
3.5.1. 
3.5.2. 
3.5.3. 
3.5.4. 
3.5.5. 
3.5.6. 
3.5.7. 
3.5.8. 
3.5.9. 
4 
BOB.
…………………………………. 
Qo‘shimcha 
ranglar 
kontrasti 
…………………………………. 
Simultan 
kontrasti 
…………………………………………….. 
To‘yinganlik 
bo‘yicha 
contrast 
………………………………... 
Rangli 
sirtlarning 
yuzasi 
bo‘yicha 
contrast 
…………………… 
Rangning 
fazoviy 
ta’siri 
……………………………………..
 
Rang 
taassurotlari 
nazariyasi 
…………………………………. 
Rangli 
ifodalilik 
nazariyasi 
……………………………............ 
Kompozitsiya 
…………………………………………………. 
Rang 
shari 
…………………………………………………… 
Shakl 
va 
rang 
………………………………………………… 
Tasvirga 
olish 
ob’ektining 
rang 
tavsiflari 
…………………. 
«Yorug‘lik» va «rang» tushunchalari to‘g‘risida umumiy 
ma‘lumotlar 
…………………………………………………… 
Tasvirga 
olish 
ob’ektining 
rangi 
tushunchasi 
…………………. 
Rangli jismlar rangining bayonli tavsifi va yorqinlik 
darajasi… 
Rang 
tusi 
………………………………………………………. 
To‘yinganlik 
………………………………………………….. 
O‘zidan yorug‘lik chiqaradigan jismlar va nurlanishlar 
ranglarining 
tavsiflari 
………………………………………… 
Yorqinlik 
…………………………………………………….. 
17
5 
18
0 
18
4 
18
8 
19
1 
19
7 
19
7 
20
3 
21
6 
22
0 
22
7 
23
0 
 
23
0 
23
1 
23
1 
23
2 
23
3 
 
23
4 
23

---

8 
Tus 
……………………………………………………………. 
Issiq 
va 
sovuq 
ranglar 
……………………………………....... 
RANGNI AKS ETTIRISH VA RANGNI O‘LCHASH 
…
4 
23
7 
23
7 
23
9 
4.1. 
 
4.1.1. 
4.1.2. 
4.1.3. 
4.1.4 
4.2. 
4.2.1. 
4.2.2. 
4.2.3. 
4.3.
4.3.1. 
4.3.2. 
4.3.3. 
4.3.4. 
4.3.5. 
4.3.6. 
4.3.7. 
4.3.8. 
4.3.9. 
4.3.10
. 
4.3.11
. 
4.3.12
. 
4.4. 
4.4.1. 
4.4.2. 
4.4.3. 
4.4.4. 
Fotografik rangni aks ettirish. Asosiy tushunchalar va 
atamalar 
……………………………………………………… 
Tusni 
aks 
ettirish 
va 
rangni 
aks 
ettirish 
………………………
 
Fotografik 
rang 
uzatish 
aniqligi………..……………………… 
Boshlang‘ich 
va 
takroriy 
kadrlarda 
rang 
……………………… 
Fotografik 
ravshanlik 
………………………………………….