|
www.ziyouz.com
кутубхонаси
29
shisha rang xovuz, lekin bu xovuzlarning oinasini namlikdan chang bosmagan, tiniq. Ularning oynasida
jon surati jimir-jimir etib jilva qiladi; unga oqib kelib quyiladigan ariqni esa shu oynaning dastasi desa
bo‘ladi. Bu ariq suvidan inson ruhi oziq oladi; ostidagi mayda toshlari xuddi la’l va yoqutga o‘xshaydi.
Suv go‘yo gulning oyog‘iga bosh qo‘yganday, boshini emas, kichik toshlarni uning oyog‘iga xalqa qilib
taqib, bularning hammasini uning uchun xuddi bezak sifatida qadab qo‘yganday.
Gul g‘unchalar parda orqasida qizlarday; ularning baxt ipi tugunlari xali yechilmagan. Gullarning
eng go‘zali hamma ko‘rishi uchundir. Bunday gulni xon ham shodlikka erishish niyati bilan uzadi.
Shabnamdan durlar paydo bo‘lib, shabada esishi bilan gul barglaridan kumush tangalar to‘kiladi. Go‘yo
ko‘zguda ma’shuqaning yuzi va sabza tuklari ko‘ringanday, suv yuzida ko‘katlar va gullar aksi ko‘rinadi.
Gulga shabnam qo‘ngach, har gul yaprog‘i mahbubaning terlagan nurli yuziga o‘xshaydi. Undagi
sunbullar zaharli ilonday chirmashgan; g‘unchalar esa uning nish urishidan ozor chekadi. O‘sha zahardan
o‘z rangi yashilga aylanib, g‘uncha tepasida bulbul afsungarlik qilgani-qilgan. Odamlar tugma deb
gumon qilgan narsa oyoqni zaharlovchi zahar bo‘lib chiqdi. Tikonning nishiga chidayolmagan bulbul
tumshug‘i bilan istagini izhor qiladi. Sarv tagida tovus xiromon; bu xolda tovus shu’la bo‘lsa, sarv undan
ko‘tarilgan tutunni eslatadi.
Tovus mast xolda har tomonga jilva qiladi; shu ravishda gul va gul tuplarini sindiradi. Yangi novda
va yangi barglari tolni sochlari o‘sib, paxmoq bo‘lib ketgan devonaga o‘xshatib qo‘yibdi. Bu bog‘ tabibi
xiyla va makr bilan suvdan tol oyog‘iga zanjir solgan. Nargis kasaldan tuzalmagan, hamon oriq, ko‘zlari
sarig‘ kasaliga uchragan odam ko‘ziday sap-sariq. Rangi siniqib, ko‘zini doim suvga tikib, undagi
ko‘katlarni baliq deb o‘ylaydi
44
. O‘zidan atrofga oltin rangini sochib, o‘sish-unish xabarchisiga hamisha
bahorni bildiradi.
Lola mayxo‘r qimorbozdek xayajonda, tosidagi ikki dona shudring uning oshig‘i. Gul ham uning
o‘yiniga havasi kelib, cho‘ntagidagi hamma pullarini yutqazib qo‘ydi. Shudring tosh bilan binafshaning
boshiga urib, uning boshini ko‘k ro‘mol bilan bog‘lagan.
Momaqaldiroq bulutlar orasida chaqmoq chaqadi; u yerdan tushgan bir qatra yomg‘ir esa Xizr
chashmasidek ruhbaxsh. Shabada o‘lganlarni tiriltirish uchun hammaga Isoning nafasini yetkazmoqda.
Bu yerning bir qatra suvi kavsar suvidan ham ziyoda, tuprog‘i esa jannat gulidan ham toza.
Inson bularning hammasini aylanib ko‘rib, bexol bo‘lib, xushidan ajrab, till lol bo‘lib qoldi. U
bog‘ning qaysi tomoniga qaramasin, ko‘zga tashlangan g‘aroyibotlar birga ming bo‘lib ko‘rinardi. Uning
ko‘zi qanchalik qiziq tomosha ko‘rishni istamasin, ajoyibotlari ustiga bundan ham ajoyiblari namoyon
bo‘lardi. Fikri u yerdagi ko‘rganlarining ipining uchini topishga qiynalardi. Hayratiga esa yangidan
hayrat qo‘shila borardi.
Ma’yuslik, umidsizlik uning aql ishlarini telbalikka olib bordi; vasvasalar xushini oldi. Axir shu
gulistonning o‘zi bir jahon-ku! Balki undagi har bir gul ichida ham bir dunyo yashiringan. Lekin bir
dehqon
52
bo‘lmasa, uning o‘z-o‘zidan ko‘karib turishi mumkin emas.
Bu hayrat uning a’zoyi badaniga hayqiriq soldi va shu hayrat ichida turganda xushxabar yetkazuvchi
farishta: «Bunday foydasi yo‘q hayratning kimga keragi bor? O‘zingga ham bu hayratdan foyda yo‘q.
Haqiqat sirridan bahramand bo‘lib sen, yaxshisi, hammasiga ko‘ngul ko‘zi bilan boq!» - dedi.
Bu so‘zlar uning qulog‘iga dur bo‘lib yetgach, haqiqat nuridan ko‘zini ochdi. Tog‘ kaptaridan,
qumridan tortib bulbulgacha, daraxtlarning yaprog‘idan tortib har bir gulgacha hammasi o‘z Yaratganini
eslar va har biri unga shukr aytar, undan minnatdor bo‘lar edi. Shamol ham, suv ham o‘zicha kuy
kuylarkan, Yaratgan ularning har biriga o‘ziga mos bir sirni xos etgan.
44
Бундa Нaвoий сaриқ кaсaлини сувдaги бaлиққa тикилиш билaн тузaтиш хoдисaсигa ишoрa қилмoқдa.
52
Бир дeҳқoн - Xудo кўздa тутилaди.
Алишер Навоий. Ҳайратул-аброр (насрий баёни)
Do'stlaringiz bilan baham: |
