Glossariy abiogenez

Magmatik tog’ jinsi – magmaning sovishi va kristallanishidan hosil bo’lgan tog’ jinslari. Sovish sharoitiga qarab ular ikkiga bo’linadi: effuziv-lavaning yer yuzasida sovishidan, intruziv-magmaning yer po’stida sovishidan hosil bo’lgan magmatik tog’ jinslari. Magmatik tog’ jinsining asosiy kimyoviy tarkibida qumtuproq (35-75%), giltuproq (25% dan ortiqroq, temir, magniy, kaltsiy, natriy va kaliy oksidlari, oz miqdorda titan, marganets, xrom, fosfor, oltingugurt, ftor va xlor birikmalari bo’ladi. Mineral tarkibiga qarab ular nordon (SiO₂ 65%), o’rta (SiO₂ 56-65%), asosli (SiO₂ 50-55%), o’ta asosli (SiO₂ 45% dan kam) guruhga bo’linadi. Magmatik tog’ jinslari qurilish abraziv materiallari sifatida ishlatiladi.
Metamorfik tog’ jinsi –mavjud jinslarni yuqori harorat va bosim ta’sirida qayta kristallanishi bilan bog’liq bo’lgan metamorfik jarayonlardan hosil bo’ladi. Metamorfizmda boshlang’ich jinslarning mineral tarkibi harorat va bosimning o’zgarishiga sezgir bo’lganligi sababli o’zgaradi. Bunday minerallar yangi sharoitlarda atrof muhit bilan muvozanatidan chiqadi va qayta kristallanib mustaxkamlariga aylanadi. Bunga ko’pincha metamorfizm jarayonida uchuvchan komponentlar, suv va uglekislotalarning ishtiroki imkon yaratadi. Jinslarning mineral tarkibi o’zgarishi bilan strukturasi ham o’zgaradi. Turli sharoitlarda metamorfizm turli natijalarga olib keladi.
Metan – CH₄-to’yingan uglevodorodlar sinfining eng oddiy vakili. Hidsiz, rangsiz, yengil, yonuvchi gaz, suvda deyarli erimaydi. Suyuqlanish harorati-182,5⁰С, qaynash harorati –164,5⁰С. Tabiatda eng ko’p uchraydi. Botqoqlik, hovuz va ko’lmak suvlar tubidagi o’simlik qoldiqlarining havosiz parchalanishidan hosil bo’ladi. Tabiiy gazlar, shuningdek neft va ko’mirni qayta ishlashda olinadigan gazlarning asosiy tarkibiy qismi hisoblanadi.
Meteoritlar — Quyosh sistemasining sayyoralararo fazodan Yer yuziga tushadigan qattiq jismlari.
Mezokatagenez - q. Katagenez.