Gistologiya, stitologiya va

O steob lastlar y o k i osteo b lasto tsitla r 
(osteon- suyak, blastos- 
kurtak)su y ak usti pardasida, suyakning y angidan hosil boMayotgan 
qism larida uchrab, kubsim on, piram id asim o n yoki k o ‘p qirrali 
shaklda boMib, yum aloq yoki ovalsim on yad ro g a ega. Y adroda bir 
yoki b ir n echa yadrocha boMadi. H ujayra sitoplazm asida ancha 
yaxshi taraqqiy etgan en doplazm atik to r, m itoxondriyalar, G olji 
kom pleksi va k o ‘p m iqdorda R N K ni k o ‘rish m um kin (rasm 6.6). 
B undan tashqari, sitoplazm ada hujayralararo m oddaning hosil 
bo 
lishi 
uchun nihoyatda kerak DoMgan ishqoriy fosfataza ferm enti 
m avjud. O steoblastlar suyak hosil qiluvchi yosh hujavralardir. Bu 
hujayralar doim o oqsil sintez qilib hujayralararo m oddaga 
ajraub
turadi, hujayralararo m odda hosil boMishi tugagandan so ‘ng ular 
aktiv boMmagan suyak hujayralariga — osteotsitlarga aylanadi.
O steoklastlar, osteoklastotsitlar 
(yunon. osteon — suyak. 
clastos - parchalanish, em irilish) -bu hujayralar ohaklangan to g 'a y
va suyak to ‘qim alarining em irilishida aktiv ishtirok etadi. U lar 
m akrofaglarning m axsus b ir turi boMib, em brionda m ezenxim a 
hujayralaridan, 
so 'n g ra
esa 
m onotsitlardan 
hosil 
boMadi. 
H ujayralarning eng yirigi 100 mkm ga etishi m um kin. Shakli esa 
n o to ‘g ‘ri yum aloq boMib, ju d a k o ‘p yadroga ega. Elektron 
m ikroskop ostida osteoklastlar sitoplazm asi bir necha zonadan 
iborat ekanligi k o ‘rinadi: burm ador hoshiyali yuza, oqish zona, 
vezikulyar zona, bazal yuza (rasm 6.7).
210

---

Rasm 6.6.
Osteoblast
ultrastrukturasi
(sxema)
4-yadro
5-donador EPT
6-m itoxondriyalar
7-GoIji kom pleksi,
8-osteoid
9 -su y a k m atriksi
I - burmador 
hoshiyali zona 
(a-plazmolemma 
burmalari,
b-mikrovorsinkalar);
II -o q is h zona (mik- 
ronaychalar va mikro- 
lllamentlar);
III - vezikulyar zona 
(v-vakuolalar, 
g-vezikulalar);
IV - bazalzona.
5-donador EPT,
6-initoxondriyalar
7-Golii kompleksi
9-suyak matriksi
10-osieoklastning 
yadrolari
I l-erozion Iakuna- 
ning tubi