8
9.2-jadval
Germaniya qishloq xo‘jaligi va unda fermer xo‘jaliklari faoliyati
№
Ko‘rsatkichlar
Natijalar
1
Qishloq xo‘jaligida foydalaniladigan yerlar
11,9million ga
2
Jami qishloq xo‘jaligi mahsulotida:
100 foiz
a)
chorvachilikning ulushi
80 foiz
b)O‘simlikchilikning ulushi
20foiz
3
Fermer xo‘jaliklari soni
shundan: a)chorvachilikka ixtisoslashgan f/x
500 ming ta
250ming ta
4
Fermer xo‘jaliklarining o‘rtacha yer maydoni
18,2ga
5.
Q/xo‘jaligi mahsulotida fermer xo‘jaliklarini ulushi
99foiz
6
Fermer xo‘jaliklarini turkumlanishi
a) yirik fermerlar
yeri 100ga dan
ortiq
b) o‘rta fermerlar
20-50 ga yerga ega
v) mayda fermerlar
1-20 ga yerga ega
7
Bir fermer xo‘jaligi
ishchisi yaratgan mahsulot
68 kishini boqadi
8
Fermer xo‘jaliklarining o‘rtacha yillik daromadi
44673 ye
9
Fermer xo‘jaliklariga yo‘naltirilgan subsidiyalarning
o‘rtacha yillik
qiymati
25633 ye
Germaniya fermer xo‘jaliklarini rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillardan biri
fermer xo‘jaliklariga davlat tomonidan subsisiyalarning ajratilishidir.
Subsidiya- (lotincha so‘z bo‘lib, yordam va qo‘llab quvvatlash ma'nosini
bildiradi) davlat byudjeti tomonidan qaytarib bermaslik sharti balan o‘ta muhim
sohalarga beriladigan moliyaviy yordam.
Fransiya qishloq xo‘jaligi va unda fermer xo‘jaliklari faoliyati.
Maydoni 551
ming km
2
, aholisi 58,3 million nafar. Fransiya yuksak darajada rivojlangan
industrial agrar mamlakat bo‘lib, milliy daromadda qishloq xo‘jaligi ma'lum o‘rinni
egallaydi. Unda mamlakat aholisining 5 mln. nafari band. Qishloq xo‘jaligini
rivojlanishida fermer xo‘jaliklarining xissasi katta.
Fransiyada 2 mingdan ortiq fermer xo‘jaliklari faoliyat olib boradi. Ularning
1115 tasi 10 gektaridan, 532 mingtasi 10 – 20
gektardan, 375 mingtasi 20 – 30
gektardan, 75 mingtasi 50–100 gektardan, 20 mingtasi 100 gektardan oshiq yerga
ega bo‘lgan fermer xo‘jaliklaridir. Fransiya fermer xo‘jaliklari uzum, qand lavlagi,
sut va sut mahsulotlari yetishtirish bo‘yicha dunyoda birinchi o‘rinda turadi.
Italiya qishloq xo‘jaligi va unda fermer xo‘jaliklari faoliyati.
Maydoni 301 ming km
2
, aholisi 58 mln. nafar. Qishloq xo‘jaligida mamlakat
aholisining 11 foizi band. Mamlakatda 2,8 million fermer xo‘jaliklari bor bo‘lib,
shulardan 1,9 million fermer xo‘jaligining o‘rtacha yer maydoni 1 gektardan ko‘p.
Fermer xo‘jaliklarining 7 foizi 20 gektardan ortiqroq yer maydoniga ega.
Chorvachilik fermer xo‘jaliklari ixtiyoridagi o‘rtacha yer maydoni 8 gektarni tashkil
etadi. Fermer xo‘jaliklarining 85 foizi o‘simlikchilik, 15 foizi chorvachilik fermer
xo‘jaliklaridir. Fermer xo‘jaliklarining tovarlilik darajasi yuqori, natijada mamlakat
aholisi oziq ovqat mahsulotlari bilan o‘zini o‘zi ta'minlay oladi.
Buyuk Britaniya qishloq xo‘jaligi va unda fermer xo‘jaliklari faoliyati. Bu
9
mamlakat G‘arbiy hududdagi Britaniya yarim orolida joylashgan. Hududi 244,1
ming km
2
. Buyuk Britaniya yuksak darajada rivojlangan industrial mamlakatdir.
Qishloq xo‘jaligi iqtisodiyotda ikkinchi darajada bo‘lsa ham, yuksak darajada
taraqqiy etganligi bilan ajralib turadi.
Buyuk Britaniya qishloq xo‘jaligida fermer xo‘jaliklari xo‘jalik yuritish
usullarining asosiysidir. Bir fermer xo‘jaligining o‘rtacha yer maydoni 50 gektardan
iborat. Lekin jami fermerlarning yarmidan ko‘prog‘i 2-20 gektar yer maydonida ish
yuritadi. Fermer xo‘jaliklari texnika bilan qurollangan bo‘lib, yollanma mehnatdan
keng foydalanadi.
Tabiiy yaylovlar va pichanzorlarga boy qishloq xo‘jaligida
chorvachilik
fermer xo‘jaliklari rivojlangan. Chorvachilik fermer xo‘jaliklari qishloq xo‘jaligi
jami daromadining 70 foizini beradi. Chorvachilikka ixtisoslashgan fermer
xo‘jaliklarini intensivlashtirish natijasida chorvachilikda kompleks mexanizatsiya
va yangi texnologiyalarni joriy etish evaziga, mamlakatda chorva tuyog‘i qisqardi,
1 bosh sigirdan bir yilda sog‘ib olinadigan sut 4350 kilogramdan 5000 kilogramga
oshdi. Tovar–sut mahsuloti yetishtiradigan fermer xo‘jaliklarida o‘rtacha 70
boshdan ziyod qoramol (sog‘in sigirlar) saqlanadi. Angliyada qishloq xo‘jalik
mahsulotlari uchun belgilanadigan baho tizimining bir me'yorda
amal qilishini
ta'minlash davlat tomonidan kafolatlanadi, qishloq xo‘jalik mahsulotlariga kvota
belgilanadi.
Kvota – umumiy ishlab chiqarish, sotish, eksport, import va boshqa iqtisodiy
faoliyat sohalarida kelishuv asosida har bir ishtirokchi uchun joriy qilinadigan hissa.
Bitimlarga binoan amalga oshiriladi. Davlatlararo shartnomalarga ko‘ra ayrim yoki
bir guruh tovarlar yuzasidan kvota o‘rnatiladiki, unga muvofiq mamlakatlar yoki
mamlakatlar guruhi faqat belgilangan miqdordagi tovarlarni
ishlab chiqarish va
chetga sotishi mumkin. Kvota o‘rnatish shartini buzgan mamlakat yoki korxona
iqtisodiy jihatdan jazolanadi. Kvota o‘rnatishdan maqsad bozordagi narxni ma'lum
maqsad yo‘lida o‘zgartirib turish. Chunki kvota tovar taklifini chegaralaydi, bu bilan
narxga binobarin, foyda ko‘rishga ta'sir etadi.
Buyuk Britaniyada o‘simlikchilik mahsulotlarini yetishtirishga ixtisoslashgan
fermer xo‘jaliklarining mahsulotlari yalpi mahsulotning 30 foizini tashkil etadi.
Shundan 8 foizi meva-sabzavot, 5,4 foizi kartoshka, 9,5 foiz don mahsulotlari, 2,5
foizi qand lavlagi mahsulotlaridir. Fermer xo‘jaliklarida ishlab chiqarishning
mexanizatsiya, avtomatizatsiya va elektrlashtirilganligi
tufayli mehnat
unumdorligining yuksak darajaga erishilishi va to‘xtovsiz o‘sishi ta'minlamoqda.
Fermer xo‘jaliklarida qishloq xo‘jalik maxsulotlarini sotish ishlari yirik
kooperativlar zimmasida. Ular maxsulotlarga o‘zlari narx belgilaydilar. Qishloq
xo‘jaligi mahsulotlarni sanoatda qayta ishlash va xo‘jaliklarni texnika bilan qayta
qurollantirish uchun fermerlarga kredit berish ham shu kooperativlar nazoratida. Sut
va sut mahsulotlarining chakana narxi fermerlardan olingan shu turdagi mahsulot
narxiga nisbatan 2 marta qimmat.
Do'stlaringiz bilan baham: 
