Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

sharqiy Osiyo, Janubiy Osiyo, mDh mamlakatlari,
Yevropa 
va AQshdir.
Ularda to‘qimachilik mahsulotlarining asosiy qismini ip-gazlama 
va kimyoviy tolalardan to‘qilayotgan gazlamalar tashkil qiladi. Muhimi shundaki, 
bunday gazlamalarning umumiy hajmi doimo ortib bormoqda. Shoyi, jun va 
zig‘ir gazlamalar hissasi esa, aksincha, sekin-asta kamayib bormoqda.
Umuman, hozirgi vaqtda jahon yengil sanoatining ko‘pchilik tarmoqlari 
rivojlanayotgan mamlakatlarda jadal sur’atlarda o‘smoqda. Buning natijasida 
Xitoy, Hindiston, Pokiston, Misr kabi mamlakatlarda ishlab chiqarilgan gaz-
lamalar, kiyim-kechak, trikotaj mahsulotlari Shimoliy Amerika, Yevropa, 
Yaponiya kabi rivojlangan davlatlarning ichki bozorida o‘z o‘rnini topmoqda. 
Rivojlanayotgan mamlakatlardagi bunday natijalarni ularda: 1) ishchi kuchining 
ancha arzonligi; 2) to‘qimachilik sanoati xomashyolari (tola)ning nisbatan 
serobligi bilan tushuntirish mumkin. Hozirgi vaqtda ishlab chiqarilgan ip-
gazlamaning 30 % i Xitoyga, 8 –9%i Hindiston, AQSH, Yaponiya, Tayvan, 
Indoneziya, Pokiston, Italiya, Misrga, jun gazlamaning 15 % i Xitoyga, 14% i 
Italiyaga, katta qismi Yaponiya, AQSH, Hindiston va boshqa mamlakatlarga 
to‘g‘ri keladi.

---

75
Amaliy ish
1. «Atlas»dan foydalanib jahonning yirik sanoat markazlarini yozuvsiz xaritada belgilang.
2. O‘zbekistonda qaysi sanoat tarmoqlari rivojlangan, qaysilari rivojlanmaganini aniqlang 
va shu holatning asosiy sabablarini daftaringizga yozib oling.
Savol va topshiriqlar
1. Tog‘- kon sanoati rivojlanishida asosiy o‘rin tutuvchi mamlakatlarni aniqlang.
2. Qora va rangli metallurgiya sanoatlari qanday xususiyatlariga ko‘ra farqlanadi?
3. Darslik matni ma’lumotlaridan foydalanib jahon mashinasozlik sanoatining hozirgi 
geografiyasini o‘rganing. Unda tarmoqning to‘rtta yirik rivojlangan mintaqalari va 
ularda joylashgan davlatlarni tahlil qiling, ularning ishlab chiqarish ixtisosidagi 
farqlarini aniqlang.