Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

i Q i s m
JAhONNiNG UmUmiY TA’RiFi
1-§. Fanning maqsadi va vazifalari
Tayanch iboralar
Jahon, jamiyat, tabiat, xo‘jalik, iqtisodiyot, siyosat, siyosiy xarita, region, davlat, 
mamlakat, fan-texnika taraqqiyoti va inqilobi.
Jahonning iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi jamiyat bilan tabiatning 
o‘zaro munosabatlari natijasida kelib chiqqan iqtisodiy-ijtimoiy tizimlarining 
jahon bo‘yicha, shuningdek, uning ayrim regionlari va mamlakatlari bo‘yicha 
shakllanishi va rivojlanishiga xos xususiyatlar va qonuniyatlarni o‘rganadi.
Shunday ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar qatoriga jahon xo‘jaligi, ayrim mam-
lakat yoki regionlar iqtisodiyoti, aholisining hududiy joylashishi va shaharlari, 
transport tizimlari va boshqalar kiradi.
Tarixiy, hududiy, tizimli va tipologik yondashuvlar hamda tamoyillar o‘quv 
fanining metodologik poydevorini tashkil etadi.
1- mavzu
.
Jahonning siyosiy xaritasi

---

6
«Jahon iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi» fanida asosiy e’tibor quyidagi 
vazifalarning yechimini topishga qaratilgan:
1. Jahon siyosiy xaritasining shakllanishi va uning o‘zgarishlarini ifoda lovchi 
qonuniyatlarni tavsiflash.
2. Jahon tabiiy resurslarining hududiy taqsimlanishiga xos xususiyatlarni 
aniqlash, ulardan foydalanishning hozirgi holatini tahlil etish va xulosalash.
3. Jahon aholisining soni, dinamikasi, joylashishi va tarkibiga oid qonu-
niyatlarni tadqiq etish.
4. Fan-texnika inqilobining jahon xo‘jaligiga ko‘rsatgan ta’sirini tavsiflash.
5. Jahon xo‘jaligining tarmoqlar tarkibi shakllanishi va o‘zgarishiga xos 
jihatlarini aniqlash.
6. Yevropa, Osiyo regionlari va davlatlarining, shu jumladan O‘zbekiston 
Respublikasiga qo‘shni davlatlarning jahon iqtisodiy va siyosiy hamjamiyatida 
egallagan o‘rinlarini iqtisodiy-geografik nuqtayi nazardan baholash.
7. Afrika regionlari tabiiy resurslari, aholisi va xo‘jaligiga xos xususiyatlarni 
aniqlash.
8. Avstraliya va Okeaniyani, Shimoliy Amerika va Janubiy Amerika dav-
latlarini iqtisodiy-geografik nuqtayi nazardan tahlil qilish.
«Jahon iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi»ning asosiy maqsadi yuqorida qayd 
qilingan ko‘p qirrali vazifalarni chuqur o‘rganish va ularni qiyosiy tahlil qilish, 
mam lakatimizda yangi ijtimoiy jamiyat qurayotgan yoshlarimizga dunyoviy 
bilimlarni berish orqali ularni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashdan iboratdir.
Amaliy ish
1. Fanning maqsad va vazifalari deganda nimaga e’tibor berish lozimligini tushuntirib 
bering.
2. Iqtisodiy-ijtimoiy tushunchalarning jahon bo‘yicha shakllanishi va rivojlanishiga xos 
xususiyatlar va qonuniyatlarni aniqlash yo‘lini ko‘rsating.