Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Savol va topshiriqlar
1. Davlat tuzumi, avvalambor, nima bilan bog‘liq?
2. Idora qilishning respublika va monarxiya shakllarini bir-biridan ajratib turuvchi 
belgilar to‘g‘risida so‘zlab bering.
3. O‘zbekistondagi ma’muriy-hududiy tuzilma haqida nimalarni bilasiz?
4. Unitar davlatlar keng tarqalgan hududlar va regionlarni aniqlang.
5. Federativ davlatlar geografiyasini tahlil qilib bering.
1 
Unitar davlat 
– lotincha 
unitas
so‘zidan olingan bo‘lib, birlik, yagona degan ma’noni 
anglatadi. Qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat mavjud ma’muriy-hududiy tuzum 
shakliga ega bo‘lgan mamlakatdir.
2
Federativ davlat
– lotincha 
foederatio
so‘zidan olingan bo‘lib, ittifoq, birlashma, 
yagona degan ma’noni anglatadi. Federal qonunlar va hokimiyat organlari bilan bir qatorda, 
o‘zining qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud organlari mavjud ma’muriy-hududiy tuzum 
shakliga ega bo‘lgan mamlakatdir.

---

14
2- mavzu. Jahon tabiiy resurslari
 
4-§. Jahon tabiiy resurslari
Tayanch iboralar
Resurslar, tabiiy resurslar, kishilik jamiyati, oykumena, landshaft, antropogen 
landshaft, geografik muhit.
Insoniyat tabiat qo‘ynida paydo bo‘ldi, ulg‘aydi, hozirgi intellektual yetuklik 
(sivilizatsiya) darajasiga yetdi. U ana shu evolutsion rivojlanishi davomida 
tabiatdan asosiy yashash vositalarini oldi, uni chuqur o‘z lash tirishga erishdi va, 
o‘z navbatida, unga o‘z ta’sirini o‘tkazib keldi. Boshqacha aytganda, o‘tgan uzoq 
tarixiy davrlar davomida insoniyatning tabiatga, tabiatning esa inson hayotiga 
o‘zaro ta’siri uzluksiz kuchayib bordi. Bino barin, taraqqiyot jarayonining barcha 
davrlarida insoniyat tarixini uning tabiat bilan o‘zaro aloqalari tarixi ham deb 
hisoblash mumkin. Ana shu tobora kuchayib borgan, uzluksiz o‘zaro aloqalar 
jarayoni jamiyat va tabiatni ularning hozirgi holatiga olib keldi.
Jamiyatning rivojlanishi jarayonida zamin bo‘lgan ona Yer, ona Tabiat 
insoniyat sivilizatsiyasining dastlabki davrlaridan to hozirgacha o‘z boshidan 
katta o‘zgarishlarni o‘tkazdi. Jamiyat va tabiatning o‘zaro aloqadorligi jarayoni 
bir necha bosqichlarni o‘z ichiga oladi.
Kishilik jamiyati taraqqiyotining