Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Amaliy ish
Jamiyat bilan tabiat o‘zaro ta’sirining obyektivligi, bu ta’sirning tadrijiy rivojlanish 
bosqichlarini aniqlang. «Eski dunyo» va «Yangi dunyo» hududlarining iqtisodiy o‘zlashtirilishi 
jarayonini tahlil qiling va xulosa chiqaring.
Savol va topshiriqlar
1. «Oykumena», «antropogen landshaftlar» tushunchalari qanday mazmunga ega? Ular 
ko‘rsatkichlarini misollar bilan tushuntiring.
2. Tabiiy resurs deb nimalarga aytiladi? Tabiiy resurslarning insoniyat hayotida tutgan 
o‘rniga baho bering, ularni tugamaydigan va tugaydigan tabiiy resurslar guruhlariga 
ajrating.
3. Darslik matni va «Atlas»ning «Yer resurslari» ma’lumotlaridan foydalanib, jahon
yer resurslari tarkibi, ularning materiklar bo‘ylab taq simlanish ko‘rsatkichlarini 
qiyosiy tahlil qiling.

---

23
6-§. Dunyo okeani. iqlimiy, kosmik, biologik va
rekreatsion resurslar
Tayanch iboralar
Dunyo okeani, energetika resurslari, iqlimiy resurslar, kosmik resurslar, biologik 
resurslar, geotermal resurslar, rekreatsiya resurslari.
Insoniyatning yaqin kelajagida katta ahamiyatga ega bo‘lishi kutilayotgan 
tabiiy resurs turlaridan biri Dunyo okeani resurslaridir. U amalda bitmas-tuganmas 
xazinadir.
Bu xazinaning dastlabki xili 
dengiz va okean suvining
o‘zidir. U yer yuzi 
gidrosferasining 96,5% ini tashkil qiladi. Dengiz suvlarining eng muhim 
xususiyatlaridan biri unda D.I. Mendeleyevning elementlar davriy siste masidagi 
75 xil kimyoviy elementning erigan holda mavjudligidir. Shu sababli suvni 
tabiatning eng muhim minerali deb ham hisoblaydilar.
Dunyo okeani suvida eng ko‘p erigan holda uchraydigan boyliklardan biri 
tuzdir. Qadim zamonlardayoq dengiz suvidan osh tuzi ajratib olishga erishilgan. 
Xitoy, Yaponiya kabi mamlakatlarda hozir ham tuz olishda dengiz suvidan 
foydalanishadi. Umuman, hozirgi vaqtda dunyo bo‘yicha iste’moldagi tuzning 
1/3 qismi dengiz suvlaridan olinmoqda. Dengiz suvlarida 
magniy, oltingugurt, 
brom, yod, aluminiy, mis, uran, kumush, oltin
kabi elementlar mavjud. Ulardan 
hozirgi paytda magniy, brom kabi elementlar ajratib olin moqda.
Boshqa xildagi yana bir muhim boylik turi Dunyo okeani ostidagi