Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

ichki issiqlik 
yoki geotermal energiyasidir.
Yer sharining deyarli barcha hududlari ma’lum 
darajada yerning ichki issiqlik energiyasiga ega. Ayniqsa, yerning «yosh» tektonik 
rayonlari bunday resurslarga ancha boy. Iqtisodiy jihatdan yaxshi rivojlangan va 
geotermal resurslarga boy mamlakatlarda dastlabki geotermal elektrostansiya 
(GeoTES) lari AQSH (Kaliforniya), Rossiya (Kamchatka), Yaponiya, Italiya, 
Xitoy, Meksika, Yangi Zelandiya, Filippin kabi, hammasi bo‘lib 20 ga yaqin 
mamlakatlarda bor. Islandiyada esa yerning ichki energiyasidan uy-joylar, idoralar 
va issiqxonalarni isitishda keng foydalanilmoqda.
noan’anaviy energiya manbalaridan yana biri 
dengiz suvining qalqish
energiyasidan foydalanishdir. Qalqish elektrostansiya (QES)lari Fransiya, 
AQSH, Kanada, Rossiya va Xitoydagina bor. Dengiz to‘lqini energiyasi asosida 
ishlaydigan birinchi elektrostansiya Yaponiyada qurilgan.
Quyosh energiyasidan
foydalanish ham juda katta istiqbollarga ega. Hozirgi 
vaqtda quyoshli kunlar ko‘p bo‘ladigan mamlakatlarda, jumladan, AQSH, 
3-rasm.

---

69
Yaponiya, Isroil, Kipr kabilarda quyosh (gelio) qurilmalaridan foydalanib, 
ko‘plab uylar, issiqxonalar, ishxonalar isitilmoqda. Hozircha jahonda faqat 
Fransiya, Ispaniya, Italiya, Yaponiya, AQSH, Ukraina davlatlaridagina quyosh 
elektrostansiyalari qurilgan. O‘zbekiston ham shunday qurilmaga ega bo‘lgan 
jahondagi kam sonli mamlakatlardan biri. Undagi quyosh qurilmasi ilmiy tadqiqot 
ishlariga xizmat qiladi.
Yana bir noan’anaviy energiya manbayi 
 shamol quvvatidan foy dalanishdir.
Qadimdan inson turli ehtiyojlari yo‘lida shamoldan foydalanib kelgan. Masalan, 
yelkanli dengiz kemachiligi, shamol tegirmonlari va boshqalar. FTI davrida undan 
sanoat yo‘li bilan elektr energiyasi hosil qilish va foy dalanishga o‘tila boshlandi. 
Bu yo‘nalishda AQSH, Daniya, Shvetsiya, Germaniya, Ispaniya, Gretsiya, Kana-
da kabi rivojlangan mamlakatlarda sezilarli yutuqlar qo‘lga kiritilgan.
Shuningdek,