Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

ko‘p millatli
mamlakat. Asosiy millat qatoriga panjobliklar, sindlar, 
pushtunlar va belujlar kiradi. Aholining 98% i islom diniga e’tiqod qiladi, ularning 
60% i sunniylar va 40% i sh
ialardan iborat.

---

142
sanoat
iqtisodiyotining yetakchi tarmog‘i. YIM ning 27 % i sanoatga, 20 % i 
qishloq xo‘jaligiga, 54 % i xizmat ko‘rsatish sohasiga to‘g‘ri keladi (2012-y.). 
Jami band aholining 40 % dan ortiq qismi qishloq xo‘jaligiga to‘g‘ri keladi. Asosiy 
tarmog‘i dehqonchilik bo‘lib, bug‘doy, sholi, shakarqamish, paxta yetishtirishga 
ixtisoslashgan. «Yashil inqilob» oqibatida o‘zining donga bo‘lgan talabini to‘liq 
qondirmoqda.
sanoatining
yetakchi tarmog‘i yengil sanoat. Unda sanoatda band aholining 
qariyb 40 % i mehnat qiladi. To‘qimachilik sanoati eksportbop mahsulot ishlab 
chiqaradi. Undan tashqari, metallurgiya, mashinasozlik, kimyo, oziq-ovqat, charm 
sanoati korxonalari ham faoliyat ko‘rsatmoqda. Hunarmandchilik va kosibchilik 
rivojlangan. Tabiiy gaz, neft, ko‘mir, xromitlar va boshqa turdagi qazilma 
boyliklar qazib olinmoqda. 
Mamlakat rivojlangan 
transport
infratuzilmasiga 
ega. Temiryol, avtomobil hamda dengiz transporti yaxshi rivojlangan.
Valuta tushumlarining 2/3 qismi sholi va paxtaga to‘g‘ri keladi, 25 % ini esa 
to‘qimachilik sanoati ta’minlaydi. Import tarkibida mashina va uskunalar, neft 
va neft mahsulotlari, mineral o‘g‘itlar va oziq-ovqat mahsulotlari ajralib turadi. 
O‘zbekiston bilan eksport-import aylanmasi mavjud.
Amaliy ish
Yozuvsiz xaritada Eron, Afg‘oniston va Pokiston davlatlari hududlarini ajratib, geografik 
o‘rnini baholab bering. Davlatlarning iqtisodiy xaritalarini yozuvsiz xaritalarga tushiring va 
uni tahlil qiling.
Savol va topshiriqlar
1. Yer yuzasi va iqlim sharoitlarining mamlakatlar iqtisodiyotining hududiy 
joylashishiga ta’sirini xaritaga qarab kuzating, xulosalar chiqaring.
2. Asosiy neft va tabiiy gaz konlari mamlakatlarning qaysi qismida joylashgan? 
3. Asosiy qishloq xo‘jalik rayonlari, tarmoqlarining joylashish xususiyatlarini tahlil 
qiling.
4. Eng yirik shaharlari va ularda shakllangan sanoat tarmoqlarini ta’riflang.