Fargona davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti kimoyo yunalishi

2H₂O + 2e = H₂+2OH-
2С1--2е = С1₂
2H₂0 + 2Q-- ^elektroll% H,+ C1,+ 20H-
yoki molekulyar ko'rinishda:
2H₂0 + 2NaCl ^elektrollz > H₂ + Cl, + 2NaOH
Juda suyultirilgan eritmalarda anodda xlor bilan birgalikda suv molekulalarining oksidlanishi hisobiga kislorod ham ajralib chiqishi mumkin:
2H₂O-4e = O₂+4H
Katodda qanday ionlar qaytariladi-yu, anodda qanday ionlar oksidlanadi? Bu savolga javob berish uchun kimyoviy reaksiyalar tezligi reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiatiga va konsentratsiyasiga bog'liqligini esga olaylik. Binobarin, shu elektrolitning kationlari yoki N⁺ ionlari, elektrolitning anionlari yoki gidroksid-ionlaridan qaysi biri nisbatan aktiv ekanligini bilish zarur. Kationlarning aktivligini rus olimi N.N. Beketov taklif etgan metallarning bir-birini siqib chiqarish qatoriga asosan muvoflq keladigan elektrokimyoviy kuchlanish qatoriga qarab aniqlash mumkin. Bu qatorni ko'zdan kechirar ekanmiz, ionlarning kimyoviy aktivligi tegishli metallarning aktivligi o'zgarishi yo'nalishiga qarama-qarshi tomonga o'zgarishi lozim, degan xulosaga kelamiz. Chunonchi bu qatorda kaliy atomlari eng aktiv bo'lsa, aksincha uning ionlari eng noaktivdir:
К, Са, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, H₂, Cu, Hg, \
Ag, Pt, Au 1
kimyoviy aktivligi kamayadi \
K⁺, Ca²⁺, Na⁺, Mg²⁺, AP, Zn²⁺, Fe²⁺, Ni²⁺, Sn²⁺, Pb²⁺, H⁺, \
Cu²⁺, Hg²⁺, Ag⁺, Pt⁴⁺, Au³⁺
>
kimyoviy aktivligi ortadi
Bu qator shuni ko'rsatadiki, sharoit bir xil bo'lganda suvli eritmalarda katodda Cu²⁺ dan Au³⁺ gacha bo'lgan kationlar qoladi. Tarkibida K⁺ dan Pb²⁺ gacha kationlar bo'lgan tuzlar elektroliz qilinganda, sharoit bir xil bo'lganda, H⁺ ionlari qaytariladi. Modomiki, kimyoviy reaksiyalar tezligi reaksiyaga kirishuvchi moddalarning konsentratsiyalariga ham bog'liq ekan, vodorod ionlari kam bo'lganda (neytral muhitda) katodda elektrokimyoviy kuchlanishlar qatorida vodoroddan oldin joylashgan ba'zi metallar ham qaytarilishi mumkin.
Amaliy masalalarni yechishda ba'zan elektrolizni aniq holida qanday mahsulotlar hosil bo'lishini oldindan tez aytib berish talab etiladi. Sunday maqsadda 7.1-jadvaldan foydalanish mumkin.
7. 1 - jadval