Fargona davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti kimoyo yunalishi

Kimyoviy reaksiyalar turli alomatlarga ko'ra turlanadi. Bosh-lang'ich va oxirgi moddalar sonining o'zgarishiga qarab, reaksiyalar quyidagi turlarga bo'Hnadi: birikish, ajralish, o'rin olish va alma-shinish reaksiyalari.
Birikish reaksiyalari. Reaksiya natijasida ikkita yoki bir necha moddalardan bitta yangi modda hosil bo'ladigan reaksiyalar birikish reaksiyalari deyiladi. Masalan. sulfat angidridning suv bilan o'zaro ta'siri:
SO₃+ H₂O= H₂SO₄
yoki oddiy moddalardan kalsiy oksidining hosil bo'lishi:
2Ca + O₂=2CaO
Ajralish reaksiyalari. Reaksiya natijasida bitta moddadan bir necha yangi moddalar hosil bo'lsa, bunday reaksiyalar ajralish reaksiyalari
deyiladi. Masalan, Bertole tuzining ajralishi:
4KC1O₃=KC1 + 3KC1O₄
yoki malaxit qizdirilganda uchta yangi modda — mis(II) oksid, suv va karbonat angidrid hosil bo'lishi:
Cu₂CH₂O₅= 2CuO + H₂O + CO₂
O'rin olish reaksiyalari. Oddiy va murakkab moddalar o'zaro ta'sirlashib, natijada oddiy modda atomlari murakkab modda elementlaridan birining o'rnini olsa, bunday reaksiyalar o'rin olish reaksiyalari deyiladi. Masalan, kumush nitratda kumushning o'rnini rux olishi:
2AgNO₃ + Zn = Zn (NO₃), + 2Ag yoki xlorning bromni siqib chiqarishi:
2NaBr + Cl₂=Br₂+2NaCl
Almashinish reaksiyalari. Ikkita modda o'zining tarkibiy qismlari bilan almashinib, ikkita yangi modda hosil qiladigan reaksiyalar almashinish reaksiyalari deyiladi. Masalan, aluminiy oksidning sulfat kislota bilan o'zaro ta'siri:
А1₂(Ҳ + 3H₂SO₄ = A1₂(SO₄)₃ + 3H₂O yoki kalsiy xloridning kumush nitrat bilan ta'siri:
CaCl₂+ 2AgNO₃- 2AgCl + Ca(NO,)₂