Fargona davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti kimoyo yunalishi

Oksidianish-qaytarilish reaksiyalari tenglamalarini tuzish.
Oksidianish-qaytarilish reaksiyalarining tenglamalarini, asosan, ikki iisulda tuziladi:
1, Elektron balans usuli. 2. Yarim reaksiya usuli.
Elektron balans usuli qaytaruvchi yo'qotgan umumiy elektronlar sonini oksidlovchi qabul qilgan elektronlar soni bilan baravarlashga asoslangandir. Bunda quyidagilarga amal qilish kerak:
1. Eng awal reaksiya sxemasi, ya'ni reaksiya uchun olingan va
reaksiya natijasida hosil bo'lgan moddalarning formulalari yoziladi.
Masalan:
Cu + HNO₃= Cu (NO₃)₂+ NO + H₂O
2. Reaksiyadan oldin va reaksiyadan keyin oksidlanish darajasi
o'zgargan elementlarning oksidlanish darajalari hisoblab topiladi va
ular bar qaysi elementning belgisi tepasiga, yozib qo'yiladi:
0 +5 + 2 +2
Cu + HNO₃= Cu(NO₃)₂ + NO + H₂O
3. Oksidlanish va qaytarilish jarayonlarini ikki qatorga yozib
oksidlovchining olgan va qaytaruvchining bergan elektronlari soni
ularning yoniga yoziladi:
Cu° - 2e -> Cu²⁺ 2
N^s+ + 3e -> N²⁺ 3
4. Misning bergan va azotning olgan elektronlarini balans qilish
uchun sxema quyidagicha ko'chirib yoziladi:
Cu°-2e -» Cu²⁺ 2 3
N⁵⁺+3e -> N²⁺ 3 2
5. Bu topilgan koeffitsientlar o'zaro qisqarsa, qisqartiriladi va
oksidlovchi hamda qaytaruvchining oldiga, ya'ni oksidlovchining olgan
elektronlari soni qaytaruvchiga koeffitsient sifatida, qaytaruvchining
bergan elektronlari bo'lsa oksidlovchiga koeffitsient sifatida qo'yiladi:
Cu + HNO₃= 3Cu(NO₃)₂+ 2NO + 4H₂O
6. Reaksiyada ishtirok etayotgan boshqa birikmalarning koef-
fitsientlarini topishda tenglamaning o'ng va chap tomonlari bir-biri
bilan taqqoslab chiqiladi:
3Cu + 8HNO₃= 3Cu(NO₃)₂+ 2NO + 4H₂O
/^Г-|?к\