Laboratorioiya №8

lABORATORIOIYA № 8

Mavzu:METALLARNING EkvivalenTINI SIQIB CHIQARISH USULI BILAN ANIQLASH .mAGNIYNING EKVIVALENTINI aniQlash
Ishning maqsadi: Kimyoviy ekvivalent, hajmiy ekvivalent tushunchalarni va ekvivalent qonuni bilan bog‘liq bo‘lgan hisoblashlarni o‘zlashtirish

Reaktivlar: H₂O-distillangan suv, HCl-xlorid kislota (rangsiz eritma), Mg-magniy qirindisi (yaltiroq metall).

Asbob uskunalar: Ostvald probirkasi, analitik tarozi, ikkita barobarlovchi byuretka, rezina shlang, rezinali qopqoq, shtativ, bosim o‘lchovchi barometr, haroratni o‘lchovchi termometr.

Kimyoviy birikmalar tarkibiga kiruvchi elementlar miqdori o‘zaro ma’lum va doimiy nisbatda bo‘ladilar (tarkibning doimiylik qonuni). Bu nisbatlar ularning ekvivalentlariga mos keladi. Har qanday elementning bir ekvivalent miqdori boshqa elmentning bir ekvivalent miqdori bilan birikadi.

Elеmеntning bir mаssа qism vоdоrоd yoki sаkkiz mаssа qism kislоrоd bilаn birikа оlаdigаn yoki shulаrgа аlmаshinа оlаdigаn miqdori uning ekvivаlеnti dеb аtаlаdi. Mаsаlаn, kalsiyning ekvivаlеnti 20 gа tеng, 8 mаssа qism kislоrоd bilаn qoldiqsiz birikаdi (CаО).

Elеmеntning ekvivаlеntini uning vоdоrоd yoki kislоrоd bilаn hosil qilgan birikmаsi tаrkibi orqali yoki vоdоrоdgа аlmаshinishi orqali hisoblаb tоpilаdi. Shuni ham аytish kеrаkki, birоr elеmеntning ekvivаlеntini vоdоrоd yoki kislоrоd orqali aniqlаsh shаrt emаs, ekvivаlеnti mа’lum bo’lgan birоr elеmеnt bilаn hosil qilgan birikmаsi yordаmidа ham aniqlаsа bo’ladi.

Elementning ekvivalenti 1/V molga teng, bunda V-element atomining birikmadagi valentligi. Elementning valentligi o‘zgaruvchan bo‘lganligi uchun ekvivalentning qiymati ham o‘zgaruchan bo‘lishi mumkin. Ammo ayni aniq birikmada doimiydir. Masalan, mis oksidda misning ekvivalenti 1/2 teng, Cu₂O da esa 1/1 molga teng. Temir birikmalarida 2 va 3 valentli bo‘ladi, shunga ko‘ra uning ekvivalenti ham:

E₁ = 1/2 mol va E₂ = 1/3 mol

Elementning 1 mol ekvivalentini grammlarda ifodalangan massasi (m_e) uning ekvivalent massasi deyiladi. m_e element atomlarining molyar massasi M ni ekvivalent massasi E ga ko‘paytmasiga teng, ya’ni m_e = M  E.