F I z I k a o’quv qo’llanma



Download 10,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet216/303
Sana06.08.2021
Hajmi10,16 Mb.
#140212
1   ...   212   213   214   215   216   217   218   219   ...   303
Bog'liq
FIZIKA (Oquv qollanma)

 

 

 24.8  Malyus qonuni 

Polyarizatorlardan  faqat  qutblangan  yorug’lik  olish  maqsadidagina  emas, 

balki  nurni  qutblangan  yoki  qutblanmagan  ekanligini  va  qutblangan  nurning 

tebranish  tekisligini  aniqlash  (analiz  qilish)  uchun  ham  foydalaniladi.  Shunday 

maqsadda ishlatiladigan  polyarizator  analizator deb ataladi.  

Polyarizator  vazifasini  o’tayotgan  turmalin  plastinkaga  perpendikulyar 

ravishda  tabiiy  nur  tushayotgan  bo’lsin.  Polyarizatordan  o’tgan  nur  yassi 

qutblangan,  uning  tebranishlari  polyarizatorning  optik  ukiga  parallel  yo’nalishda 

sodir  bo’ladi.  Bu  yassi  qutblangan  nur  yo’liga  ikkinchi  turmalin  plastinkani 

joylashtiralik.  U  analizator  (A)  vazifasini  bajaradi.  Tajribalarning  ko’rsatishicha, 

polyarizator  va  analizator  optik  o’qlarining  yo’nalishlari  o’zaro  parallel  bo’lsa, 



 

355 


polyarizatordan  o’tgan  yorug’likni  analizator  to’liq  o’tkazadi,  ya’ni  I=I

0

.  Ikkala 



plastinka  (P  va  A)  ning  optik  o’qlari  o’zaro  perpendikulyar  bo’lsa,  analizatordan 

yorug’lik  tamoman  o’tmaydi,  ya’ni  I=0.  Oraliq  vaziyatlarda  esa,  ya’ni  plastinkalar 

optik  o’qlari orasidagi burchak 0< < /2 bo’lganda  analizatordan o’tgan yorug’lik 

intesivligi  0

0

 intervalda  o’zgaradi. Oxirgi  holni  batafsilroq muhokama  qilaylik. 



Polyarizatordan  o’tgan  yorug’lik  to’lqin  E  vektorining  amplituda  qiymatini 

E

m



  deb  belgilaylik.  E

vektorni  ikki  tashkil  etuvchiga  shunday  ajrataylikki,  birinchi 



tashkil  etuvchi  –  E

par


  analizator  optik  ukiga  parallel,  ikkinchi  tashkil  etuvchi  –  E

per 


esa  unga  perpendikulyar  bo’lsin.  Bu  amal  bitta  to’lqinni  ikkita  o’zaro 

perpendikulyar  tekisliklarda  tebranuvchi  yassi  qutblangan  to’lqinlarning  yig’indisi 

deb  hisoblashga  ekvivalentdir.  Albatta,  analizator  orqali  E  vektorining  amplituda 

qiymati 


               E

par 

= E



cos                                                  (24.19) (6) 

bo’lgan  to’lqin  o’tadi.  Yorug’lik  intensivligi  amplituda  kvadratiga  proporsional 

(I E

2

)bo’lganligi  uchun, (24.19) ga asoslanib, 



                         I=I

0

 cos

2

α                                                      (24.20)  (7) 

munosabatni  yoza  olamiz.  Bu  ifoda  Malyus  qonunini  ifodalaydi:  analizatordan 



o’tgan yorug’lik intensivligi analizator va polyarizatorning optik o’qlari orasidagi 

burchak kosinusining kvadratiga proporsionaldir.  

 

Shuni  qayd  qilaylikki,  Malyus  uzining  qonunini  yorug’likni  to’lqin  emas, 



balki  korpuskula  deb  tasavvur  qilish  asosida  chiqargan.  Keyinchalik  Arago 

tomonidan  o’tkazilgan  aniq  fotometrik  o’lchashlar  Malyus  qonunining  to’g’riligini 

tasdiqladi.  

 



 

356 



Download 10,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   212   213   214   215   216   217   218   219   ...   303




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish