Ёзёвон чўллари давлат табиат ёдгорлиги ўсимликлар дунёси бўйича мoниторинг ўтказиш

9. Илоқ –Carex Phusodes. Бу тур хилолдошлар оиласига мансуб бўлиб, унинг бўйи 15-20 см га етадиган кўп йиллик ўсимлик (эфемероид ўсимлик). У февраль ойининг охирида кўкара бошлайди. Дастлаб барглари пайдо бўлиб, орадан 1-1.5 ой ўтгач, поя ҳосил қилади. Барглари тасмасимон, илдиз бўғзи атрофида тўп бўлиб жойлашган. Пояси ингичка, бироз учи қиррали туби қуриб қолган барг нов қинлари билан қопланган. Уни кўкариши кузда қишда ва баҳорда бўлдаиган ёғингарчиликларга боғлиқ. Кузда ёғингарчилик кўп бўлса, кузда ёғингарчилик кўп етарли ёғмаса, ёғингарчилик қиш ва баҳорда кўп бўлса, улар баҳғорда кўпаяди. Илоқни меваси апрел ойида етишади. Мева бироз шишган бўлиб, 2 см яқин узунликда бўлади. Уруғлари қўнғир қорамтир. Уруғи мевани ичида бўлади. У уруғи ёрдамида қийин кўкаради. Асосан у вегетатил йўл билан чим ҳосил қилиб кўпаяди. У чорва моллари учун энг яхши озуқа ҳисобланади.
Моллар уни кўкида ҳам қуруқ холатида ҳам иштаҳа билан ейди. Илоқ қумли тупроқларда тез ва яхши ўсади. У қумларни мустахкамловчи муҳим ўсимликлардан бири ҳисобланади.
Ёзёвоннинг қумлик чўлларидан илоқ қадимда катта майдонларни шиғол қилган ва у ландшафт ҳосил қилувчи ўсимликлар бири бўлган. Лекин у тарқалган ерларни имконият даражасида ўзлаштирилганлиги муносабати билан, ҳозирда уни қалин бўлиб ўсган ландшафтларини излаб топиш қийин бўлиб қолди. Уни фойдали тамонлари ва ноёблигини ҳисобга олиб, илоқзорларни қайта тикласа фойдадан холи бўлмайди.
10. Арпағон-Eremopyron buonapartis. У буғдойдошлар оиласига мансуб, бўйи 30 см га етадиган бир йиллик ўт ўсимлик. Пояси асосидан бўғинсимон кўтарингки бўлиб, тўксиз, силлиқ. Поясининг остки қисмдаги барглари тукли, юқоридагилари тўксиз. Баргларнинг эни 1-5 мм бўлиб, шакли тасмасимон, икки тамони ғадир-будир, устки тамони тўкли. У март апрель ойларида гллайди. Гуллари сарғиш рангли, уруғи май ойида етилади. Бошоқлари 3-5 гулли, катталиги 1,5-3мм узунликда. У қум ва бўз тупроқли ерларда кўплаб ўсади. Уни чорва моллари кўклигида ҳам қуригандан кейин ҳам яхши ейди. У такир ерларда ҳам яхши ўса олади. Шунинг учун ҳам тақир ерларни ўзлаштиришда ундан фойдаланиш мумкин.