Endokrin tizimi patofiziologiyasi

Jinsiy bezlarning giperfunksiyasi:
Erta yoshda gipofiz bezining 
gonadotropik funksiyasining ko‘payishi yoki moyaklar va tuxumdonlarning 
gormonal faol o‘smasi erta balog‘atga yetishga sabab bo‘ladi. Haddan tashqari 
ko‘p miqdordagi androgen ta’sirida o‘g‘il bolalar qisqa oyoq-qo‘llari va kuchli 
mushaklari bilan "kichik gerkulesga" ga aylanishadi. 
Gonadotropinlarning intensiv sekresiyasi bilan moyakning kanalchalarida 
yetuk spermatozoidlar uchraydi. Moyaklar bilan bir qatorda tashqi jinsiy a’zolar 
xam gipertrofiyalanadi, bu esa ushbu patologiyani adrenogenital sindromdan 
ajratib olishga imkon beradi. Giperandrogenizatsiya erkaklarning ikkilamchi jinsiy 
xususiyatlarining erta paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi: past ovoz, yuzi, qo‘ltiq osti 
chuqurchasi dag‘al tuklari va boshqalar. Qizlarda ortiqcha estrogen ta’sirida hayz 
ko‘rish juda erta boshlanishi va sut bezining erta rivijlanishi sifatida namoyon 
bo‘ladi. Bundan tashqari tanani mayin tuklar bilan qoplanishi, sonlar va tos 
mintaqasida yog‘ning to‘planishi kuzatiladi.

---

Voyaga etgan ayollarda tuxumdonlar gormonlari sekresiyasining ko‘payishi 
hayz paytida buzilishlar, mastopatiya va boshqa kasalliklarni keltirib chiqaradi. 
Ko‘pincha, estrogenlarning qon oqimiga haddan tashqari ko‘p tushishi tufayli 
follikula persistensyasi (follikula to‘liq etilmasligi va ovulyatsiya sodir 
bo‘lmaydigan holat) ko‘pincha bachadondan qon ketishini keltirib chiqaradi. 
Progesteron sekresiyasining ko‘payishi amenoreya, bachadon va sut bezlari 
hajmining kattalashishi yuzaga keladi. Agar tuxumdonlar ortiqcha androgen 
gormonlar manbaiga aylansa, giperandrogen holat rivojlanadi uning belgilari 
erkaklarga xos tuklar o‘sishi, tuxumdonlar polikistozi, giperxolesterinemiya, 
semirish, insulinga rezistentlik, arterial gipertenziya, hayz siklining buzilishi, 
bepushtlik va boshqalar kuzatiladi.