Elektromexanika

Magnitli yurgigich.

Chulg’ami 380 v magnitli ishga tushirgich.

Reversli magnitli yurgizgich.


39–rasm.

+++++++++++

ELEKTR IZOLYASIYASI
Har qanday elektr zanjiri tok o’kazuvcining o’zidan, ya’ni elektr toki o’tadigan yo’lning o’zidangina iborat bo’lib qolmay,balki undan tokning shu tok o’tkazuvchidan tashqaridagi boshqa buror yo’ldan o’tishiga imkon bermaydigan moslama ham bo’lishi kerak. Shunday qilib, tok o’tkazuvchini atrofdagi muhitdam ajratib turuvchi va uni turli potensiallar ostidagi qisimlarini bir-biridan aurib turuvchi elektr izolyatori bilan o’ralgan bo’lishi kerak.
Undan tashqari, izolyator odamlarni tok o’tkazuvchining er potensialidan farqli potensial ostida turgan qisimlariga tegib ketishi tasodifan saqlashi lozim.
Kondensatorlarda va qotor moslamalarda, masalan, kabellarda izolyator ularning sig’imiga,parametrlariga va xossalariga ta’sir ko’rsatuvchi ishchi dielektriklar sifatida ishlatiladi.
Izolyatorlarni to’g’ri tanlash, yning ma’qul konustruksiyasini topish va izolyatorning holatini nazorat qilub turish, elektr qurilmalarining shkastsiz ishlashini ta’minlaudi. Bunda izolyator tok o’tkazuvchiga nisbatan osonroq o’zgarishi va osonroq shkastlanisini nazarda tutish lozim.
Izolyatorlarning va eloktrotexnik moslamalar, ayrim elementlari izolyasiyasining tuzilishi va konstruksiyasi hamda ularning ahvolini nazorat qilish kitobning mos boblarida qaralgan.
Elektr izolyasiyasining ahamiyati va uning bahosi elektr qurilmaning ishchi kuchlanisi ortisi bilan orta boradi.
Elektr mustahkamligi yuksak, issiqlikka chdamligi yuqori, dielektrik kirituvchamligi kata bo’lgan yangu izolyasiyalovchi materiallar olish va ularni to’g’ri tatbiq etish judda katta texnik-iqtisodiy ahamiyatga ega, chunki bufaktorlar elektr tarmoqlarida va elektr energiyani uzatuvchi liniyalarda ishlatadigan elektr mashinalar, elektr apparatlarning o’lchamlari va og’irligini hamda bahosini ramaytirish mkonini beradi.
Elektr izolyasiyalovchi materiallarga ularning xossalariga nisbatan juda turli-tuman talablar qp’yiladi; bu xossalarning asosiylari quydagilardir:
1)Elektr mustahkamlik
2)Solishtirma hagmi qarshiligi;
3)Solishtirma sirt qarshiligi;
4)Dielektruk kirituvchanlik  yoki
5)Dielektrik yo’qotishlar.
Bundan tashqari mexanik, termik, fizik hamda ximiyaviy xossalari ham kata ahamiyatga ega.
Talabalarning turli-tumanligi mos ravishda elektrotexnikada juda ko’p xildagi elektr izolyasiyalovchi materiallar ishlatiladi.

ELEKTR IZOLYASIYALOVCHI MATERIALLAR.

Elektr izolyasiyalovchi materiallarni har xil belgilariga qarab bir necha guruxlarga ajratish mumkin: 1) agregat holatlariga ko’ra gaxsimon, suyuq, qattiq materiallarga;
2) ximiyaviy taiatiga ko’ra organic va neorganik materiallarga; 3) issiqlikka chidamliligiga ko’ra sinflarga bolingan.

1. 
   DIELEKTRIKLAR. GAZSIMON
   

Havo tabiiy izolyatordir. Qurilmalarning ayrim qismlarida, masalan havo elektr uzatish liniyalarida tayanchlar orasidagi havo yalong’och similar orasidagi tabiy izolyatordir.
Havoning elektr mustahkamligi boshqa gazlardagi kabi tempraturaga, bosimga va qator boshqa sharoitlarga bog’liq. Normal temperature (+ ) va normal bosimda havoning elektr mystahkamligi ko’pchilik suyuq va qattiq dielektriklapnikidan kam, ya’ni 30 kv /cм adi. Sh cababli ba’zida bevosita qattiq dielektriklarnikning (izolyatorning) sirtida havo qatlami teshiladi va bu sirt bo’yicha razryad deb ataladi. Sirt bo’yicha razryad izolyatorning teshilishidan afzalroq, chunki havoning elektr mustahkamligi qayta tiklanadi, teshilgan izolyator esa ishdan chiqadi va uni almashtirish zarur bo’lib qoladi.
Boshqa gazlardan vodorod, karbonad angidirid, azot va inert gazlar: aron va neonlar tatbiq etiladi. Aron va neon elektr lampalarning kolbalarini to’ldirishda ishlatiladi.
Boshqa gazlardan vodorod, karbonat angidrid, azot va inert gazlar: argon va neonlar tatbiq etiladi. Argon va neon elektr lampalarning kolbalarini to’ldirishda ishlatiladi.
Yirik elektr mashinalarini sovitishda havo o’rniga vodorod ishlatiladi, chunki bu gazning issiqlik o’tkazuvchanligi va issiqlik sig’imi kata bo’lganligi sababli uning sovutish uchun ishlatilishi ancha qulay.

2. 
   SUYUQ DIELEKTRIKLAR.
   

Suyuq dielektriklarga: mineral moylar, sintetik suyuqliklar, mumlar, bo’yoqlar kiradi.
Mineral moylar neftni qayta ishlashdan olingan mahsulotlardir. Ular suyuq uglevodordlarning aralashmalaridir. Ular asosan moyli transformatorlar, moyli avtomatik qo’shgichlar, kuch kabellari va kondensatorlarda ishlatiladi.
Transformatorlarda moy tok o’kazuvchi qismlarni izolyasiyalashda hamda konvensiya yo’li bilan sovitishda, ya’ni moy sirkulyasiyasi orqali issiqlikni uzatishda ishlatiladi.
Moyli avtomatik qo’shgichlarda moy zanjir uzilganda hosil bo’ladigan elektr yoyni o’chirish uchun xizvat qiladi. Ishchi kuchlanish 35 kV gacha etadigan kabellarda moy izolyasiyaga shimdirish uchun ishlatiladi. Ishchi kuchlanish 100 kilovatt va undan yuqori bo’lgan kabellarda bu kabel uchun mo’ljallangan kanallar moy bilan to’ldiriladi.
Moy yuqori elektr mystahkamlikka (100- 200 kв / cм) ega bo’lishi kerak. Agar moyda namlik bo’lsa uning mustahkamligi keskin tushib ketadi, shu sababli moy yskynalarga quyilishidan avval va davriy ravishda quritilib va tozalanib turishi kerak. Moyning Dielektrik mustahkamligi solishtirma hajm qarshiligi  So’ngi yillarda suniy suyuq dielektriklar juda keng qo’llanilmoqda.
Sovol har xil darajada xlorlangan difenil molikulalarning aralashmasidan iborat. Bu sintetik suyuq dielektrik kondensatorlarga shimdirish va ularni to’ldirish uchum ishlatiladi, chunki uning dielektrik kirituvchanligi mineral mounikidan ikki martadan ortiqroq katta. Demak, kondensatorlarning sigimini taxminan 2 marta orttiradi.
Yopishqoqligi yuqori bo’lganligi uchun sovolni transformatorlarga quyib bo’lmaydi, bu maqsadlar uchun sovtol ushlatiladi. U trixlorbenzol bilan suyultirgan sovoldir.
Sovtol ham sovolga o’xshab yonmaydi, shu sababli ular bilan to’ldirilgan transformatoelar yong’in nuqtai nazaridan xavsiz bo’ladi
Smolalar past tempraturalarda amorf shishasimon massa bo’lib, isitganda yumshab plastik , keyin esa suyuq holatga keladi. Smolalar gigroskopik emas va suvda erimaydi, biroqirt va boshqa erituvchilarda eriydi.
Smolalar ko’p laklar, konpaundlar, plastnassalar, bo’yoqlarning muhim tarkibiy qisnidir. Tabiiy smolalar ba’zi hayvonlar organizimlarining (masalan, shellak) yoki o’simliklarning (masalan, smolonoslar) hayot kechirishi natijasida hosil bo’ladigan mahsulotdir. Sintetik smolalarning, masalan,polietilen, polivinilxloridninglarning ahamoyati katta. Polivinilxlorid – xlorli vinilning polimeri bo’lib, simlar va kabellarni izolyasiyalashda, himoya qatlamlari, laklar tayorlashda ishlatiladi.
Sun’iy smolalarning dielektrik kirituvchanligi  elektr mustahkamligi solishtirma hagm qarshiligi  oм.см.
Laklar yupqa parda hosil qiladigan moddalar: smolalar, bitumlar, quriydigan o’simlik, masalan, kanop moylari, sellyuloza efirlarining eritmalaridan iborat. Quritish proseddida lak pardasi hosil bo’ladi.
Qaerlarda ishlatilishiga qarab laklarning shimdirilladigan, qoplanadigan va uopishtiriladigan turlari bo’ladi. Shimdiriladigan laklar elektr mashinalari va apparatlarining namlikka chidamliligini orttirish maqsadida ularning chulg’amlariga shimdiriladi. Qoplanadigan laklar atrofdagi muhitning ta’ridan himoya qiladigan laklar slyuda yaproqchalarini bir-biri bilan, qog’oz yoki mato (mikanit, mikalenta) bilan yopishtirish uchun mo’ljallangan.
Emallar tarkibiga anorganik to’ldiruvchilar (ular emal pardalarining qattiqligini, mexanik mustahkamligini, namlikka chidamliligini orttiradi) kiritilgan laklardan iboratdir.
Emal laklar cho’lg’amlar (emal izolyasiyali simlar) sirtida yupqa (0,05 мм) va egiluvchan izolyasiyali qoplamalar hosil qilish uchun ishlatiladi.
в) Qattiq dielektriklar.
Qattiq dielektriklar izolyasiyalovchi materiallarning anchagina guruhini tashkil qiladi. Ulardan ba’zi bir eng ko’p qo’llaniladiganlahini korib chiqaulik. Ixchamroq bo’lishi uchun ular haqidagi na’lumotlar 1-1- jadvalda keltirilgan.
1-1-gadval
Ba’zi elektr izolyasiyalovchi materiallarning xarakteristikalari.

Dielektrik
	кв/см	­­­­ ­––	ом./см.
Asbest	30 	­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­––
Moy shimdirilgan o’og’oz	100	3,6	––
Getinaks	100	4
Yog’och	25  50	2
Lokatkan	70	3
Marmar	30	7
Polistiriol	200	2,5
Parafin	200	2	
Polivinilxlorid	325	3,2
Polietilen	500	2,25
Pezina	150 250	3
Shisha	100	6
Organik shisha	400	3	
Shisha mato	300	3	
Clyuda	500	5,4	5.
Covol	140	5,3	
Teansformator moyi	50	2	5.
Tekistolit	10	4
Chinni	150	5,5	
Ebonit	600	3	
Elektrokarton	80	3	

1.Tolali organik materiallar: qog’oz, kaeron, fibra, matolar, yog’och, paxta, shoyi, tolalaridan tayyorlanadi.

Ular elastik, etarli darajada mexanik mustahkam va gigraskopiklikni kamaytirish uchun ulaega moy yoki kampaund shimdiriladi.
Qog’oz yog’ochdan maxsus ishlov berish yo’li bilan tayorlanadi. Qog’ozlar elektrotexnikada kabellar, kondensatorlar tayorlashda ishlatiladi. Getinaks tayorlashda esa shimuvchi qog’oz, bakelit buyumlar tayyorlashda o’raladigan qog’ozlar, po’lat taxtachalarni izolyasiyalashda esa yopistiriladigan qog’ozlar ishlatiladi.
Elektrokarton (prenshpan) sellyulozzadan tayorlanib preslanadi. ЭВ markali elektrokarton havoda ishlatish uchun, ЭМ markalisi esa moyda ishlatish ucun mo’ljallangan.
Elektrokarton elektr mashinalari tirqishlariga qo’yiladigan qatlamlar uchun transformator chulg’amlariga g’altaklar (karkaslar) va turli buyumlar yasash uchun ishlatiladi.
Fibra g’ovak qog’ozga xlorli rux bilan ishlov berib tayorlanadi. U panellar, tirgovuchlar, vutilkalar, g’altaklarga karkaslar va boshqa elektr buyumlari tayorlashda ishlatiladi.
Getinaks – bakelit shimdirilib preslangan qog’oz; 0,2 dan to 500 mm gacha qalinlikdagi taxtacha shaklida tayorlanadi.
Tekistolit – rezol smolasi shimdirilgan ko’p qatlamli presslangan mato.
2. Plastmassalar – ikkita tarkibiy qismdan – birlashtiruvchi va to’ldiruvchidan tashkil topgan materiallardir. Birlashtiruvchi modda satida smollalar va bitumlar, shuningdek shisha (mikoleksda) yoki sement (asbestsementda) ishlatiladi. To’ldiruvchilar kukunsimon va tolasimon bo’lishi mumkin.
Plastmassaning mo’rtligini kamaytirish uchun uning tarkibiga plastifikaratorlar, buyumga rang berish uchun esa bo’yoq modda qo’shiladi.
Plastmassalar issiq yoki sovuq holda preslangan bo’lishi mumkin.
Press – formada plastmassa ma’lum shakldagi tayor buyumga aylantiriladi.
Plastmassalar elektrotexnikada izolyasiyalovchi va konstruksiya materiallari sifatida keng qo’llaniladi.
3.Elostomerkar. Elastiklik materialning cho’zilganda juda ham cho’zilishi va yuklama olingan vaqtda dastlabki o’lchamlariga qayta olish xususiyatidir.
Elastik xossasiga ega bo’lgan materiallar elastomerlar deb ataladi.
O’simliklardan – tarkibida kauchik bo’lgan o’simliklardan olinadigan natural kauchik yuksak elastikka ega bo’lib, namlik va gazlarni juda kam o’tkazadi.
So’mgi o’n uilliklarda sintetik kauchik keng qo’llanilmoqda.
Rezina – kauchikni oltingugirt bilan ishlab hosil qilinadigan elastik materiallardir. Oltingugurt miqdori 1 – 3 % bo’lganda yumshoq, juda ham elastik rezina hosil bo’ladi, oltingugirt miqdori 25 – 50 % bo’lganda esa qattiq rezina – elastikmas, juda yaxshi ishlov beriladigan material – ebonit hosil bo’ladi.
Rezina elastikligi va yuqori elektr xossalariga egaligi tufayli (1-1-jadvalga qarang) elektrotexnikada juda keng qo’llaniladi.Tarkibida oltingugurt kam bo’lgan rezina sim va kabellarni izolyasiyalashda ishlatiladi. Ebonit izolyasiyalovchi detallar tayorlashda ishlatiladi.
Rezinaning kamchiligi uning issiqka va meneral moylarning ta’siriga chidamsizligidir.
So’ngi vaqtlardana re zina o’rniga rezinaga qaraganda ishqorlarga, kislotalarga, mineral moylarga, benzinga chidamliroq bo’lgan plastmassa – elastomerlar masalan,polivinilxlorid, polietilenlar muvaffaqiyat bilan ishlatilmoqda.
4.Shisha kremnezemin  natriy, kaliy, kal’siy oksidlari bilan birga eritib keyin keskin sovitish va buyumga kerakli shakl berish uchun unga ishlov berish yo’li bilan olinadi.
Oddiy shisha mo’rt bo’lib, maxsus tayyorlangan shishalar, masalan, stalinit esa yuqori mustahkamlikka ega.
Shisha elektrotexnikada izolyatorlar, cho’g’lanma lampalar hamda elektron lampalar uchun kolbalar yasashda ishlatiladi.
Shishadan, masalan, yuqori tempraturalarga mo’ljallangan simlarni izolyasiyalash uchun ishlatiladigan tola va shisha mato olish mumkin.
5.Elektrofarfor: kaolin, o’tga chidamli gil, kvars, dala shipati maydalanib aralashtiriladi va buyumga kerakli shakl berish uchun ishlov beriladi.
Chinning mexanik hamda elektrik mustahkamligi va issiqlikka chidamligi yuqori. U yuqori va past kuchlanishlar uchun izolyatorlar tayorlashda keng qo’llaniladi.
6.Slyuda – kristallik tuzilishga ega bo’lgan yupqa yaproqchalarga ajraladigan mineraldir. U ning issiqlikka, namlikka chidamligi yuqori bo’lib, yuksak elektr xossalariga ega (1-1- jadvalga qarang). Slyuda elektrotexnika va radiotexnikada keng qo’llaniladi.
Mikanit – lak yoki smola yordamida bir- biriga yopishtirilgan slyuda yaproqchalaridan iborat. U kollektor plastinkalari orasiga qo’yish, turli maqsadlar uchun izolyasiyalovchi qatlamlar tayorlash, shuningdek fomovka yo’li bilan bir qolipdagi detallar tayorlash uchun ishlatiladi.
7. Asbest – tolali tuzilishdagi mineraldir. Asbestning asosiy ustunligi uning  gacha issiqqa chidanligidir. U gigroskopikdir. Uning elektr izoluasiyalash xossalari u qadar yuqori emas (1 -1 – jadvalga qarang). Asbestdan kalava, mato, tasma, shnurlar, karton tayyorlanadi.
Asbestosement asbest tola; sement va suvdan iborat massani sovuq holatda preslash uo’li bilan olinadi. U temperaturaga juda chidamli, mexanik mustahkam va o’tda yonmaydi.
Asbest sement elektr shchitlariga to’siqlar, naylar va bir qolipdagi detallar tayyorlashda iaslatiladi.
8. Marmar – tog’ jinsli bo’lib, undan elektr shchitlari va shchitlaridagi panellar uchun marmar taxtachalar tayorlanadi.
9.Parafin – neftni qayta ishlash mahsuloti – oq mumsimon moddadir, Parafin gigroskopik emas, u  da suyuladi.
Qog’oz, karton, yog’ochlarning gigroskopikligini kamaytirish maqsadida ularga parafin shimdiriladi.

Ishlab chiqarishda ko’p chulg’amli trasformatorlarni ishlab chiqarish korxonasida elektr ta’mirlash sexida 100 Vatli transformatorni quydagi ko’rinishda tauyorlaymiz.

S=3*2=6 sm. F=50 гц.

50 : 6 =8,33
380 *8,33=3166,6 o’ram.
220 *8,33=1832,6 o’ram.
110 *8,33 =916,3 o’ram.
42 * 8,33 = 349 86 o’ram.
36 * 8,33 = 199,82 o’ram.

Elektrodvigatellarning chulg’amlarini qautadan ta’mirlash uchun quydagi materiallar va o’lchash uchun kerak bo’ladi o’lchov moslamalari.

1.Mikrometr (Mis simning kesim yuzasini o’lchaydi).
2.Laklangan mis similar.
3.Lak shimdirilgan qog’oz. (preshpen).
4.Elim qog’oz.(Lakatkan).
5.Kembrik.
6.Chiqish tugini uchun himoya qilingan simning bo’lagi.
7.Chulg’amlarni bog’lash uchun ip.
8.Yog’och bolg’a.
9.Yog’och bo’lagi.
10.Lak.

Mustaqil bajarish uchun topshiriq.

T/p №	Электро-двигателлар қуввати. КВТ	Айлана/ /минут	Симнинг юзаси	Ўрамлар сони	Қадам-лар	Халқа (Секция)	Ўтказув-чилар сони	Чулғам- лар * сони	Пазлар
1	0,55	1000	0,53.0,56	85	1 - 8	2	1	9	36
2	0,75	1000	0,59.0,63	85; 82	1 - 8	2	1	9	36
3	1,1	1000	0,72	58	1-8	2	1	9	36
4	1,1	1500	0,67	80	1 -12	2	1	6	36
5	1,5	1500	0,75.0,68	49	1 -12	2	1	6	36
6	2,2	1000	1,06	43	1 -8	2	1	9	36
7	2,2	1500	0,90.1,06	40.39	1 -12	3	1	6	36
8	2,2	3000	0,75	93.	1 -12	2	1	6	24
9	3	1000	1,12	28	1 -8	2	1	9	36
10	3	1500	1,12	35	1 -12	3	1	6	36
11	4	1000	1,2	23	1 -12	3	1	9	36
12	4	1500	1,32	28	1 -12	3	1	6	36
13	4	3000	0,96	38	1 -12	2	1	6	24
14	5,5	1000	0,83*4	15 *2	1 -8	2	2	9	36
15	5,5	1500	1,40.1,32	25. 28.	1 -12	3	1	6	36
16	7,5	1000	1,16*2	15	1 -12	3	1	6	36
17	7,5	1500	1,3+1,2	22	1 -12	3	1	6	36
18	7,5	3000	1,13*3	13*2	1 -12	2	1	6	24
19	11	1000	1,16*3	46	1 -8	3	1	9	36
20	11	1500	1,18*3	16	1 -12	3	1	6	36
21	15	1000	1,25	34*3	1 -8	2	1	9	36
22	18,5	1000	1,35*2	10*2	1-12	72	1	18
23	22	1000	1,62*2	10*2	1 -8	72	1	18
24	22	1500	1,30*2	25*4	1 - 8	48	1	12
25	30	1000	1,62*3	7*2	1 -11	72	1	18
26	30	1500	1,56*3	10*2	1 -8	48*2	1	12
27	32	3000	1,50*3+1,30	10*2	1 -12	72	1	36
28	37	1000	1,30*3	10*3	1 -12	72*4	1	18
29	37	3000	1,50*4	10*2	1 -12	36*6	1	6
30	40	1500	1,62*2	15*2	1-12	48	1	12
31	45	1000	1,30*4	9*3	1-11	72*4	1	9
32	55	750	1,56*3	9*4	1 -8;*2	72*2	1	12
33	55	1000	1,50*4	7*4	1-11*2	72*4	1	18
34	55	1500	1,56*3	11*4	1-11*2	48	1	12
35	55	3000	1,50*5	9-8 *2	1 -12	36*6	1	6
36	75	1000	1,40*3	11*6	1- 11	72*4	1	18
37	75	1500	1,63*3+1,40	9*4	1 -13	50*5	1	12
38	90	1500	1,40*5+1,18	8	1 -14	60*5	1	12
39	100	1500	1,62*5	7*4	1 -13	60*5	1	12

A D A B I Y O A T L A R.

1. Raximov G.R. «Elektrotexnika», «O’qituvchi» Т. 1966 y.
2. Ibroximov U.Elektr mashinalar, «O’qituvchi», Т. 1972 y.
3. A.S.Karimov,M.V.Mirxaydarov. «Elektrotexnika va elektronika asoslari».Toshkent
1995 yil.
4. .F.E.Evdakimov. «Obshaya elektrotexnika» M.Visshaya shkola. 2001 g.
5. «Elektrotexnika» A.S.Kasatkin M.V. Nemtsov Energoatomizdat .1983y.
6. «Sanoat elektronikasi asoslari» V.G.Gerasimov T. «O’zbekiston». 1986y..
7. «Elektrotexnika va elektronika asoslaridan masalalar to’plami». V.S. Pantyushin.
T. O’zbekiston. 1975 yil.
8. Umumiy elektrotexnika Yu.M.Borisov, D.N.Lipatov-M. Energoatomizdat, 1985 g.
9. S.Majidov. Elektr mashinalari va elektr yuritma. O’qituvchi, 2002 y.
10 V.S.Popov va S.A.Nikolaev Elektrotexnika Ikkinchi nashirlantarjima
“ O’qituvchi” nashiriyoti Toshkent – 1973.
M U N D A R A J A.

1. Aainxron elektr dvigatellarining vazifasi.________________________ 6

2.Aylanuvchan magnitoqimini hosil qilish__________________________ 6
3.Stator chulg’amlari._________________________________________ 9
4.Rotor chulg’amlari__________________________________________ 15
5.Asinxron dvigatellarning ishlash prinsipi.__________________________17
6.Rotorning sirpanishi._________________________________________17
7.Rotor chulg’amlari E.Yu.K. va tokning chastotasi.____________________18
8.Stator va rotor chulgamlarinig E.Yu.K.____________________________18
9.Rotor chulg’amidagi qarshilik__________________________________ 19
10.Rotor chulg’amlaridagi tok___________________________________20.
11.Asinxron dvigatellarning ish prosessi.___________________________20.
12.Dvigatellarni aylantiruvchi moment.____________________________20.
13.Asinxron dvigatellarni yurgizib yuborish._________________________23.
14.Asinxron dvigatellarning aylanish tezligini rostlash._________________26.
15.Ikki fazali va bir fazali asinxron divigatellar._______________________27.
16.Asinxron dvigateldagi isroflar va uning foydalanish koeffisienti.________30.
17.Asinxron dvigatellarga tok beruvchi tarmoqlarning quvvat koeffisentini
Yaxshilash._______________________________________________31.
18.Magnitli ishga tushirgichlar.__________________________________32.
19.Mustaqil bajarish uchun topshriqlar.___________________________ 35
20.Adabiyotlar._____________________________________________ 39.