Elektromexanika

8. STATOR VA ROTOR CHULG`AMLARINING ELEKTR YuRITUVCHI KUCHLARI.
Agar rotor harakatsiz bo’lsa, u holda stator va rotor chulg’amlarida, transformatorning birlamchi va ikkilamchi chulg’amlaridagi singari.
 (5)
   (6)
elektr yurituvchi kuchlar vujudga keladi. Bu  va  koeffisentlarda stator va rotorning silindirik sirtlari bo’ylab taqsimlangan chulg’amlarning xususuyatlarini nazarga olish bilan farq qiladi. Rotor aylanganda uning E.Yu.K. hamma vaqt o’zgarib turadi, chunki  Bu holda aylanuvchi rotorning E.Yu.K.
 (7)
Bu E.Yu.K. ni rotorning aylanmayotganlidagi E.Yu.K. orqali ifodalash qabul qilingan:
 = 
Yoki
 (8)
Binobarin, rotorning elektr yurituvchi kuchi divigatelning ishlash posesida juda kuchli o’zgaradi. S =1 bo’lganda,  S = 0 bo’lganda esa 

9. ROTOR CHULG’AMIDAGI QARSHILIK.

Transformatordagi singari, stator oqimining bir qismi sochilish yo’llari bilan, ya’ni rotorga kirmasdan stator simlari atrofida tutashadi (19). Bu oqimlari  chulg’amning reaktiv (induktiv) qarshiligini vujudga keltirishi ravshan. Rotor chulg’amidan tok o’tganida rotor chulg’ami simlari atrofida ham shunday sochilish oqimlar vujudga keladi. Bu oqimlar rotorning  qarshiligini hosil qiladi.

Rotor aylanmayotganda

Rotor aylanayotganda

U holda
 .
Yo’ki
 (9)
Bundan dvigatelning ish rejimi o’zgarganuda rotorning reaktiv qarshiligi rotorning aylanmaganidagi  *1 = kattalikdan rotor sinxron aylanganidagi  kattalikkacha uzluksiz va juda kuchli o’zgarishi kelib chiqadi.
Normal yasalgan divigatellarda chastota 50 Гц dan 0 gacha o’zgarganida rotorning aktiv qarshiligi o’zgarishini nazarga olmaslik mumkin va  deb hisoblash kerak.