Dunyo tillari tizimida o‘zbek tilining tutgan o‘rni hozirgi kunda yer yuzida o‘n milliarddan ko‘proq

Takroriy ravish ot, sifat, son, olmosh, fe’l va ravishning takror qo`llanishidan yuzaga keladi. Takroriy ravish tub yoki yasama asosli bo`lishi mumkin:

1) takroriy yasama: galma­gal, birma­bir, yo`l­yo`lakay, o`qtin­o`qtin, es­es, qayta­qayta;

2) takroriy tub: asta­asta, birga­birga, darajama­daraja, sekin­sekin, zinhor­bazinhor, tez­tez, to`g`ridan­to`g`ri, sira­sira, ahyon­ahyonda.

Ravish yasalishi. Ravish qo`shimcha qo`shish va so`z qo`shish usuli bilan yasaladi.

Qo`shimcha qo`shish – ravish yasalishining keng tarqalgan usuli. Yasashga asos qism ot, sifat, olmosh, sifatdosh va ba’zan ravish bo‘lishi mumkin. Quyidagi qo‘shimchalar ravish yasash uchun xizmat qiladi:

-cha: yangicha, eskicha, hozircha, uningcha, shuncha, o‘zbekcha kabi

-larcha: mardlarcha, do‘stlarcha, qardoshlarcha

-lab: harflab, haftalab, tonnalab

-ona: itoatkorona, mardona, mag‘rurona

-lay (-layin): tiriklay, tiriklayin, butunlay

-n (-in, -un): ertan-kechin, qishin-yozin, ochin-to‘qin, ostin-ustun

Ravish yasovchi -larcha qo‘shimchasidagi -cha qismi kabi, singari ko‘makchilari bilan sinonimik munosabatda bo‘ladi. Shuning uchun ular ko‘pincha almashtirib qo‘llaniladi.

Masalan, mardlarcha — mardlar kabi, yovuzlarcha — yovuzlar singari.

Shuningdek, ravish yasovchi -cha qo‘shimchasi otlardagi kichraytirish-erkalash qo‘shimchasi bo‘lgan -cha bilan omonimik munosabatda bo‘ladi. Masalan, yosh yigitcha — yigitcha ishladi.

Bu o‘rinda -cha qo‘shimchasining omonimligi asosida leksema omonimligi vujudga kelgan: yigitcha: 1. Kichkina yigit. 2. Yigit kabi.

-cha ning bu ikki vazifasi urg‘u bilan ham farqlanadi.

Kichraytirish-erkalash ma’nosini bildiruvchi -cha qo‘shimchasi urg‘u oladi. Yigitcha, qizcha, kuchukcha kabi. Ravish yasovchi -cha qo‘shimchasi esa urg‘u olmaydi. Urg‘u so‘zning bu qo‘shimchadan oldingi bo‘g‘iniga tushadi: yigitcha, xotincha, erkakcha kabi.

-cha qo‘shimchasini tushirib qoldirib, bu qo‘shimchani olgan so‘z oldidan kichkina so‘zini qo‘yish mumkin bo‘lsa, -cha qo‘shimchasi otning kichraytirish-erkalash shaklini hosil qiluvchi qo‘shimcha sanaladi. Masalan, quticha — kichkina quti, uycha — kichkina uy kabi.

-cha o‘rniga -dek, kabi, singari ko‘makchilarini qo‘shish mumkin bo‘lsa, u ravish yasovchi qo‘shimcha hisoblanadi. Masalan, yigitcha — yigit kabi (singari).