DaskvniTi gamocdis sakiTxebi sagani – ekologia da turizmi

partnioroba sicocxlisunariani ganviTarebisaTvis.

SemdgomSi Catarebuli konferenciebis Sedegad Camoyalibda daskvnebi:

• 
  turizmis industrias gaaCnia realuri potenciali;
  
• 
  aucilebelia axlo TanamSromloba momxareblebs, sazogadoebas, kerZo seqtorsa da dargis turistul organizaciebs Soris;
  
• 
  ekologiuri gadasaxadebi samarTliani unda iyos da ara diskriminaciuli,
  
• 
  unda gaZlierdes ganaTleba garemos dacvis sferoSi, gansakuTrebiT im saswavlo dawesebulebebSi, sadac amzadeben personals sastumroebisa da turistuli firmebisaTvis;
  
• 
  reklama did rols TamaSobs momxmarebelTa mizidvisaTvis da amgvarad aiZulebs industrias imuSaos axali principebiT. realizebul iqnas TviTmfrinavebsa da aeroportebSi videofilmebis CvenebiT, mgzavrobis dros sakiTxavi Jurnalebis publikaciebiT, gancxadebebiT, samgzavro bileTze sasargeblo rCevebis ganTavsebiT, sagzao aqsesuarebiT da broSurebiT, romlebic Seicaven informacias damsveneblebisaTvis da a.S.
  

turizmis mdgradi ganviTarebis principebma asaxva hpova turizmis globalur eTikur kodeqsebSic. Seiqmna Sesabamisi kanonmdeblobac.

ekoturizmis marketingi da promouSeni

promouSenis strategia.

ekoturizmis marketingis operireba

12. 
    ekoturizmis marketingi da promouSeni;
    

XX saukunis meore naxevarSi turistul bazarze aRiniSneba msxvili firmebis wilis Semcireba da mcire da saSualo turoperatorebis gaaqtiureba. gaZlierda turistuli miwodebis specializaciisa da individualizaciis tendencia, rogorc mcire da saSualo, aseve msxvil firmebs Soris. agresiuli konkurencia TandaTanobiT Seicvala kooperaciisa da momxmareblis miznobrivi jgufebis miZebnis tendenciiT. gaCnda “firmis’’ da “sistemuri gayidvebis’’ marketinguli koncefciebi. turistuli momsaxurebis marketingi aris saqmianoba, turistuli produqtis realizaciis, klientis moTxovnis gamovlenisa da misi Sesabamisi momsaxurebiT dakmayofilebisaTvis. turistuli marketingi niSnavs sawarmoo procesisadmi kompleqsuri midgomisa da turistuli produqtis moculobis gazrdis mizniT aqtiur zemoqmedebas moTxovnaze. turizmis cnobili Sveicarieli mkvlevaris kripendorfis ganmartebiT - turistuli marketingi aris turistuli sawarmoebis saqmianobis sistematuri cvlileba da koordinacia, aseve turizmis sferoSi kerZo da saxelmwifo seqtorebis politika. marketingi, romelic uzrunvelyofs vizitorebs samogzauro garemos mimarT sruli da naTeli informaciiT, turizmiT maTi interesis dakmayofilebis wina pirobaa. ekoturizmis warmatebiT ganviTarebis uzrunvelyofisaTvis saWiroa profesiuli marketinguli midgoma. TiToeuli daculi teritoriisaTvis unda ganisazRvros marketingisa da reklamis Sesabamisi meTodebi. rogorc gamyvani, aseve Semomyvani turoperatorebisaTvis xelmisawvdomi unda iyos potenciuri turistebisaTvis gankuTvnili broSurebis da sxva sareklamo masalebSi ganTavsebuli informacia erovnuli parkebisa da daculi teritoriebis Sesaxeb. ekoturizmis moyvarulTaTvis 2-3 wliani marketinguli samuSaoebis Catarebic ki gaxdes saWiro, sanam misi datvirTva ar mogvcems danaxarjebis amoRebis saSualebas.

dacul teritoriebze profesiul doneze ganxorcielebisaTvi saWiroa ganisazRvros, ganviTardes da gaiyidos turistuli produqti. amisaTvis ekoturizmis pirvel rigSi unda ganisazRvros marketingis saerTo mizani. Semdeg saWiroa regionis turistuli potencialis detaluri analizi. aucilebelia ekoturizmis ganviTarebisaTvis xelmisawvdomi resursebis analizi, romelis Catarebis meTodi Sedgeba 10 safexurisgan:

1. ra miznebi gvaqvs;

2. ra bunebrivi da kulturuli sanaxaobebi gagvaCnia;

3. ra xarisxis turistul produqts vTavazobT Cven dRes, Tu gvaqvs aseTi saerTod?;

4. ra saxis da sad aris Cveni dRevandeli da potenciuri bazrebi(mimarTulebei, segmentebi);

5. aris Tu ara konkurentuli daniSnulebis adgilebi msgavsi sanaxaobebiT? ra xarisxs gvTavazoben isini RirebulebasTan SedarebiT?

6. qveynis saerTo pirobebi xels uwyobs Tu ara turizmis ganviTarebas?

7. arsebuli situaciis Sefaseba (SWOT-is analizi-Zlieri da susti mxareebi, SesaZleblobebi, riskebi);

8. ra resursebi (adamianuri, finansuri, institucionaluri) gagvaCnia mocemul momentSi?;

9. ra saxis turizmis ganviTareba iqneba sicocxlisunariani da produqtiuli? miiRweva Tu ara dasaxuli miznebi?

10. strategiis SemuSaveba, produqtis ganviTareba da marketingi.

ekoturizmis potencialis safuZvelze SesaZlebeli xdeba Sesabamisi produqtis ganviTareba e.w. promouSeni, romelic moicavs Semdeg elementebs:

• 
  miznobrivi bazris gansazRvra;
  
• 
  mTavari produqtis ganviTareba, romelic koncentrirdeba ZiriTadad regionis unikalur an gamorCeul atributebze (USP, Unique Saies Propsition);
  
• 
  produqtis sxvadasaxvaobis xazgasma;
  
• 
  paketis Seqmna (ganTavseba, transportireba, kveba da momsaxurebis sxva saxeebi);
  
• 
  produqtis xarisxisa da fasis gansazRvra
  
• 
  sxva regionuli Tu erovnuli turizmis produqtebTan kombinacia.
  

marketingi Sedgeba RonisZiebebis an instrumentebis sami tipisagan – saqmianobasTan, komunikaciasTan da distribuciasTan dakavSirebuli. marketingis strategia unda moicavdes Semdeg elementebs:

• 
  miznobrivi jgufebis gansazRvra;
  
• 
  imijis Seqmna da markireba;
  
• 
  sareklamo masalebis Seqmna (broSurebi, posterebi, videofilebi )
  
• 
  internet-saitebis Seqmna da amoqmedeba (linkebiT Sesabamis internet-saitebze);
  
• 
  informacia (mimzidveli, magram sarwmuno, praqtikuli xasiaTis)
  
• 
  sareklamo masalis da internet-saitebis dizaini;
  
• 
  distribucia mediis saSualebiT;
  
• 
  distribucia saSuamavlo kompaniebiT
  
• 
  turistuli savaWro bazrobebi;
  
• 
  sareklamo kampaniebi;
  
• 
  marTvis moTxovnebi.
  

turistuli produqtis win wawevaSi igulisxmeba moqmedebaTa erToblioba, mimarTuli klientis mizidvaze, samomxmareblo bazarze gayidvis moculobaTa gadidebaze, firmis pozitiuri saxis formirebaze. produqtis win wawevis RonisZiebebs ekuTvnis reklama, pres-konferenciebi, sareklamo eqskursiebi, seminarebi, suvenirebi da sxv. destinaciis aRiarebis aucilebeli pirobas warmoadgens momsaxurebis standartis formireba – organizaciis safirmo stilis SemuSaveba. safirmo stili moicavs: sakuTar savaWro niSans, safirmo fers, logotips (emblemas). savaWro niSani aris aRniSvna, moTavsebuli saqonelze an SefuTvaze mwarmoeblis an gamyidvelis mier saqonlis an misi mwarmoeblis identifikaciisaTvis. Tu firmis produqts ara aqvs sakuTari savaWro niSani, SeiZleba gamoyenebul iqnas safirmo niSani. mas aqvs ufro farTo mniSvneloba. safirmo da savaWro niSnebis registracia da dacva xdeba sapatento organizaciebSi. logotipi aris individualuri grafikuli niSani produqtis, firmis, sawarmos ideis Caweris forma. is identifikaciis erT-erTi simboloa. eklogiuri informacia aris daculi teritoriebis reklamis mniSvnelovani mdgeneli. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces haeris da wylis sisufTaves, kvebis adgilobrivi produqtebis ekologiur sisufTaves da a.S. pirdapir ekologiur informaciasTan erTad mTel msoflioSi gamoiyeneba ekologiuri cnobebis wardgenis arapirdapiri xerxic. mag. sertifikatebi romlebic SeiZleba mieniWos sastumros, firmas, saqonels da adgilsac ki. xmelTaSua zRvis kurortebze gamoiyeneba “cisferi droSa’’, romlis floba niSnavs gaerTianebuli erebis organizaciis garemos dacvis proramis ekologiuri kriteriumebisadmi Sesabamisobas. arsebobs sxva popularuli niSnebi: “mwvane Cemodani’’, “mwvane xe’’, am niSnebs ar gaaCniaT saxelmwifo statusi da iuridiul-normatiuli xasiaTi, maTi avtoriteti da gavrceleba eyrdnoba sazogadoebriv aRiarebas da im organizaciebis reputacias, romlebmac mianiWes es niSnebi.

erovnuli parkis marketinguli politika iwyeba turproduqtis saxelwodebiT, mag. ugandaSi turizmis ganviTarebisadmi miZRvnil moxsenebaSi miTiTebuli iyo, rom adgilobrivi saxelwodeba “mgaxinga’’, gorilebis erovnuli parkisa, ucxoelebis mier Znelad aRiTqmeba, maSin roca saxelwodeba “ugandis gorilebis parki’’ exmareba adeqvaturi turistuli bazris uzrunvelyofaSi.

sakuTari saitis Seqmna da regularuli ganaxleba internetSi efeqturi da gavrcelebuli saxea mTels msoflioSi daculi bunebrivi teritoriebis sareklamo produqciis win wawevaSi. cnobilia, rom turproduqtis winaswar gasinjva SeuZlebelia, amitom gadawyvetilebis miReba turistuli paketis SeZenisa ZiriTadad efuZneba xelmisawvdom informacias – slaidebs, bukletebs, broSurebs,sareklamo gancxadebebs da ufro metad internets.

erovnuli parkis erT-erTi mniSvnelovani aqciaa “savele’’ urTierToba masmediis warmomadgenlebTan, maTTvis sareklamo turebisa da individualuri programebis SeTavazeba. turoperatorebs, romlebic dainteresebuli arian bunebaze orientirebuli turebiT, SeuZliaT mimarTon parkis administracias winadadebiT, isargeblon parkis ama Tu im resursiT sakuTari turebis formirebisaTvis. unda gaformdes iuridiuli xelSekruleba, sadac gaTvaliswinebuli iqneba TanamSromlebis monawileoba rogorc turebis momzadebaSi, ise maT realizaciaSi.

turistuli bazroba-gamofena aris gansazRvrul adgilas periodulad organizebuli turistuli produqtis eqspoziciebi. turistuli gamofenebi ar axveven Tavs turistul produqts, aramed iswrafvian Seqmnan misdami xangrZlivi keTilganwyobis atmosfero. turistuli gamofenebis warmomadgenlobiTi organo aris turizmSi savaWro bazrobebis evropuli asociacia (EGETEA), romlis Stab-bina imyofeba riCmondSi. daculi bunebrivi teritoriebis monawileobas turistul gamofenebSi aqvs Tavisi specifika. calkeuli daculi bunebrivi teritoriebis mier wardgenili sareklamo masalebi SeiZleba daikargon sxva turistuli produqtebis simravleSi. faseuli elementi, romelmac SeiZleba gaaerTianos nakrZalebisa da erovnuli parkebis didi nawilis ekoturistuli produqti aris “xelSeuxebeli buneba’’. gamaerTianebeli devizis qveS SeiZleba warmodgenili iyos ekoturistuli produqtis didi raodenoba: sxvadasva klimatur zonaSi mdebare calkeuli parkebi, parkebi gansxvavebuli bunebrivi, eTnografiuli, istoriuli da a.S. raritetebiT da RirsSesaniSnaobebiT.

iseve rogorc nebismieri turistuli, ekoturistuli organizaciis marketinguli saqmianobac warmoadgens muSaobis yvela aspeqtis dagegmvis bazas da iTvaliswinebs saqmianobis or mimarTulebas:

1. strategiuli marketingi (moTxovnilebaTa ganuwyveteli analizi, axali saxis saqonlisa da momsaxurebis SemuSaveba, romlebic uzrunvelyofs momxmarebelTa aRiarebas da myar konkurentul upiratesobas) aris grZelvadian perspeqtivaze gaTvlili gaanalizebis procesi;

2. operaciuli marketingi (gasaRebis, gayidvebis da komunikaciebis organizeba turistuli produqciis gansxvavebuli Tvisebebis warmosaCenad myidvelTa Zebnaze danaxarjebis Semcirebis pirobebSi) aris aqtiuri procesi moklevadiani dagegmviT.

operaciuli marketingis ZiriTadi mizania gayidvebiT Semosavlis miReba, e.i. momsaxurebis gayidva da momsaxurebaze SekveTebis miReba gayidvebis yvelaze efeqtiani meTodebis gamoyenebiT da erTdroulad danaxarjebis SemcirebiT. operaciuli marketingi aris ganmsazRvreli elementi, romelic uSualo gavlenas axdens organizaciis moklevadian rentabelobaze. aqtiuri operaciuli marketingis ganxorcieleba aris mwvave konkurentul brZolaSi kompaniis saqmianobis auculebeli piroba. nebismier turmomsaxurebas, TviTmaRalxarisxovansac ki, unda gaaCndes konkurentunariani fasi. igi unda Seesabamebodes miznobriv momxmarebelTa moTxovnilebebs, unda gaaCndes mxadaWera imijisa da reklamis saxiT, rac xels Seuwyobs mis winsvlas bazarze da warmoaCens gansxvavebul mxareebs.

rentabeluri operaciuli marketingi ver iarsebebs strategiuli marketingis gareSe. strategiuli marketingis daniSnulebaa Tvali adevnos garkveuli bazris ganviTarebis tendeciebs da gamoavlinos arsebuli, potenciuri bazrebi an maTi segmantebi dasakmayofilebeli moTxovnebis analizis safuZvelze. gamovlenili bazrebi aris ekonomikuri SesaZleblobebi, romelTa mimzidveloba unda iqnas Sefasebuli. bazris mimzidveloba raodenobrivad fasdeba misi potencialiT, xolo dinamikurad-misi arsebobis xangrZlivobiT. konkretuli turistuli organizaciisaTvis bazris mimzidveloba damokidebulia kompaniis unarze – konkurentebze ukeT daakmayofilos myidvelTa moTxovnebi. firma konkurentunariani iqneba sanam inarCunebs konkurentul upiratesobas an maRali mwarmoeblobis gamo, romelic mas gamoarCevs dabali danaxarjebiT, an gansakuTrebuli Tvisebebis gamo, romlebic mas ganasxvavebs konkurentebisagan.

konkurentuli upiratesobebi aris xelSesaxebi an araxelSesaxebi resursebi, romlebsac flobs organizacia, aris organizaciis maRali kompetenturoba turizmis industriaSi, rac saSualebas aZlevs mas konkurenciis gadalaxvis, momxmarebelTa mizidvis da savaWro markisadmi maTi erTgulebis SenarCunebis saukeTeso SesaZleblobebs. xelSesaxeb resursebs ganekuTvneba organizaciis materialur-teqnikuri da finansuri aqtivebi, romlebic asaxulia sabuRaltro balansSi. araxelSesaxeb resursebs miekuTvneba organizaciis xarisxobrivi maxasiaTeblebi (savaWro marka, nou-hau, imiji, personalis kvalifikacia da gamocdileba, korporaciuli kultura, mmarTvelobiTi gundi). organizacia konkurentebTan SedarebiT lideris mdgomareobas moipovebs im SemTxvevaSic, Tu bazarze monopolisti iqneba. amJamad turistuli industriis bevri organizacia cdilobs daipyros bazari kompaniis globalizaciisa da integraciis saSualebiT.

13. 
    noosfero, antropogenuri faqtorebi;
    

ცნობილია, რომ დედამიწაზე სიცოცხლის ისტორია მოიცავს: არქაულ, პროტეროზოულ, პალეოზოურ, მეზოზოურ და კაინოზოურ ერებს. თითოეულ ერაში გამოყოფენ გარკვეულ პერიოდებს. კაინოზოურ ერაში გამოყოფენ პერიოდებს: პალეოგენი, ნეოგენი, და ანტროპოგენი. ჯერ კიდევ ანტროპოგენამდე (ანტროპოს-ადამიანი), ბიოსფერო ანუ სიცოცხლის გავრცელების არე დედამიწაზე მოიცავდა და ახლაც მოიცავს: ლითოსფეროს, ტროპოსფეროს, ჰიდროსფეროს, ატმოსფეროს, სტრატოსფეროს და იონოსფეროს.

აღსანიშნავია,რომ კაინოზოური ერის ანტროპოგენური პერიოდისათვის დედამიწაზე უკვე არსებობდა ფლორისა და ფაუნის წარმომადგენელ დღევანდელ სახეობათა ბიომრავალფეროვნება. არაცოცხალი და ცოცხალი გარემო ვითარდებოდა ე.წ. „ბუნებრივი სტრატეგიის’’ საფუძველზე (ბუნებრივი გადარჩევა). გარემო, ბიოცენოზები, ჰიდროცენოზები, ეკოსისტემები ინარჩუნებენ ჰომეოსტაზს - მდგრად წონასწორულ მდგომარეობას.

კაინოზოური ერის ანტროპოგენური პერიოდიდან ბიოგენეზთან ერთად და მისგან განსხვავებით იწყება ნოოგენეზი - გონების განვითარება. შესაბამისად ხდება ბიოსფეროს კანონზომიერი გადასვლა ნოოსფეროში.

ნოოსფერო არის ბუნებისა და საზოგადოების ურთიერთქმედების სფერო, სადაც ადამიანის გონივრული მოქმედება განვითარების მთავარი მამოძრავებელი ფაქტორია. ნოოსფერო ბიოსფეროს ახალი, უმაღლესი სტადიაა. იგი დაკავშირებულია კაცობრიობის წარმოშობასა და განვითარებასთან, განმსაზღვრელ გავლენას ახდენს დედამიწის სფეროში, შემდეგ კი დედამიწის ირგვლივ მიმდინარე იმ პროცესებზე, რომლებიც ადამიანის მოქმედების არეშია მოქცეული და თავისი შრომით განაპირობებს მათ ღრმა ცვლილებებს.

ადამიანის არსებობის სფერო-ოიკუმენა- დღეს მთელ პლანეტას მოიცავს. ადამიანი უკვე ჩაწვდა „ბუნების სტრატეგიის’’ კანონზომიერებებს. მან უკვე იცის რა „არ შეიძლება’’, რა ვნებს გარემომცველ ბიოსფეროს, თუმცა ყოველთვის ვერ იცავს (ან არ იცავს) მასთან „თამაშის წესებს’’, რამაც შესაძლოა ფატალურ შედეგებამდე მიგვიყვანოს.

მე-20 საუკუნის უკანასკნელი მეოთხედი „გაფრთხილებათა’’ მთელი სერიაა - ჩერნობილის ტრაგედია, ოზონის ხვრელი, მჟავე წვიმები, ნიადაგის ეროზია, ტოქსიკური ნარჩენები, გარემოს დაბინძურება და ა.შ.

ბიოსფერო ერთიანი, რთული, იერარქიული სისტემაა, მასში უამრავი, ერთმანეთთან მიზეზ-შედეგობრივი, დადებითი და უარყოფითი კავშირ-უკუკავშირებია, რაც ბოისფეროს მდგრადი წონასწორობის განმაპირობებელია. ამიტომ არის აუცილებელი ადამიანის, განსაკუთრებით კი ეკოტურისტის, ეკოტურიზმის ინფრასტრუქტურაში დასაქმებული ნებისმიერი ინდივიდის გონების მეცნიერული და ყოფითი ეკოლოგიზაცია.

ცნობილია ცოცხალ და არაცოცხალ გარემოზე ზემომქმედი: ბიოტური და ანტოპოგენული ფაქტორები. ნებისმიერი ამ ფაქტორთაგან მოქმედებს პირდაპირ ან არაპირდაპირ; ახდენს დადებით, უარყოფით ან განურჩეველ გავლენას.

ანტროპოგენური ანუ ადამიანისმიერი გავლენები განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს ბიოსფეროში მიმდინარე ცვლილებებში. ტექნიკის განვითარებასთან ერთად განვითარდა ტექნობიოსფერო, ტექნიკურმა პროგრესმა ისეთ დონეებს მიაღწია, რომ აღარავის უკვირს კოსმოსური თანამგზავრებისა თუ ხომალდების მიზანდასახული გაშვება. აღარაფერი რომ აღარ ვთქვათ ყველა იმ სიკეთეზე, რომელიც ადამიანის ნორმალური არსებობისათვის ქმნის კომფორტულ, ცივილურ გარემოს. სელექციის გზით ადამიანმა მიიღო მცენარეთა უამრავი კულტურა და ცხოველთა უამრავი ჯიში; იზრდება ცივილიზაციის დონე. მიმოიხედეთ ირგვლივ და რასაც ადამიანისათვის სასიკეთოს ნახავთ ეს დადებითი ანტროპოგენული ზემოქმედებაა.

მაგრამ ფაქტია, რომ უკანასკნელი ათასწლეულის განმავლობაში გარემოს გაუარესების მიზეზებს შორის უმნიშვნელოვანესია უარყოფითი ანთროპოგენული ფაქტორები: სითბური ეფექტი, ოზონის შრის დაზიანება, ჯუნგლების განადგურება, მსოფლიო ოკეანის დაბინძურება და ა.შ.

გარემოს დაბინძურება მიმდინარეობს არა მარტო ინდუსტრიული წარმოებისას, არამედ გარემოს საყოფაცხოვრებო პირობებში ენერგიის გადამეტებული და არაეკონომიური გამოყენებით, გათბობის მოწყობილობათა გამონაბოლქვით, ნარჩენებით, ქიმიური ნივთიერებების მოხმარების შედეგად და სასმელი წყლის გაფლანგვით. წყლის და ჰაერის დაბინძურება, ენერგიის და მიწის ფართობების გადამეტებული გამოყენება, ტრანსპორტით გამოწვეული ხმაური ძნელად გადასაჭრელ პრობლემათა რიცხვს მიეკუთვნება.

ამ საფრთხეების თავიდან აცილებაში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი როლი უნდა შეასრულოს ეკოტურიზმის მიზანმიმართულმა განვითარებამ, რომელიც გარკვეულწილად განაპირობებს ეკონომიკის განვითარებას, მიღებული შემოსავლების მნიშვნელოვანი წილის ხარჯვას გარემომცველი გარემოს დაცვისა და აღდგენის, მეცნიერულად და სამართლებრივად სწორად ჩასატარებელ ღონისძიებებსა და სამუშაოებში. სწორედ ნოოსფეროში მკვეთრად უნდა ამაღლდეს კაცობრიობის თვითშეგნება გარემოზე უარყოფითი ანტროპოგენული ზემოქმედების შემცირებისა და ბიოსფეროს ჰომეოსტაზის დაცვისათვის.

14. 
    turopereitingi ekoturizmSi;
    

ekoturizmSi dakavebul turoperatorTa saqmianoba saWiroebs sertificirebas. saxelmwifom unda gaakontrolos Sesabamisi momsaxurebis xarisxis minimalur pirobaTa Sesruleba, rasac unda aregulirebdes Sesabamisi sakanonmdeblo aqtebi.

ekoturistuli firmebisTvis turistuli momsaxurebis xarisxi niSnavs momsaxurebis donis Sesabamisobas turistTa molodinisadmi. am molodinis xorcSesxma gulisxmobs: turfirmis personalis mier momxmarebelTa moTxovnebis mkafiod gaTviTcnobierebas, momsaxurebis xarisxis standartebis dacvis saqmeSi firmis muSakTa rolis gaazrebas. firmis muSakebma unda icodnen ra niSan-Tvisebebi da moqmedebebi ar Seesabameba xarisxis standartebs. vinaidan ekoturistTa momsaxureba niSnavs, upirveles yovlisa, turistebisa da momsaxure personalis uSualo adamianur urTierTobas. konkurenciis Tanamedrove pirobebSi personalis uwyveti ganviTareba aris warmatebis miRwevis erTaderTi piroba. personals unda sjerodes, rom mxolod “xarisxis diqtaturas’’ – QM (Quality Managemant) SeuZlia aqcios firma turbiznesis liderad.

ekoturizmi saqarTveloSi biznesis SedarebiT axali saxea. axali bazris aTviseba garkveul safrTxeebTan aris dakavSirebuli. es gansakuTrebiT mcire da saSualo operatorebs exeba. gamoucdelobam, saqmis ar codnam SeiZleba arasasurveli Sedegi ganapirobos. termini “turopereitingi’’ (turistuli programebis damuSaveba) turoperatorebis saqmianobis ZiriTadi amsaxvelia. turizmis ganviTarebam ganapiroba turoperatorebis biznesis warmoqmna, rac, Tavis mxriv ganpirobebuli iyo masiuri turistuli nakadebis formirebiT da turistuli momsaxurebis garTulebiT. Tanamedrove turistuli produqtis formirebas axorcielebs turoperatori. turoperatoris ZiriTad produqts warmoadgens turi. saqmianobis klasikuri sqemis mixedviT – turoperatori axorcielebs turistuli produqtis mxolod sabiTumo gayidvas turistul saagentoebze, romlebic Semdgom axdenen produqtis ganawilebas da calobiT yidian.

turizmis sferoSi turperatorebis raodenoba araumetes 5%-ia, xolo turistuli saagentoebis – 95%. turoperatori pasuxs agebs momxmareblis winaSe. turistis moTxovnisa da gayidvis organizebis mixedviT, turi SeiZleba iyos individualuri da jgufuri. individualuri turi turists met damoukideblobas aniWebs, magram ufro Zviri jdeba, radgan gadasaxads Sida samarSruto transportis, gidis da zogierT sxva momsaxurebaze individualuri turisti ixdis srulad, maSin roca jgufur turebze aseTi gadasaxadebi nawildeba jgufis yvela wevrze. amasTan, individualuri momsaxurebis organizacia Sromatevadi procesia da saWiroebs sxva mravali samuSaos individualurad warmoebas. magram individualuri turixmi ekonomikuri TvalsazrisiT firmisTvis momgebianicaa. rac Seexeba ZiriTad da damatebiT turistul produqts, Tu eqskursia CarTulia kompleqsuri momsaxurebis paketSi, maSin ZiriTadia, xolo Tu momxmarebeli damatebiT SeukveTavs mas – damatebiTi.

XX saukunis meore naxevarSi gavrcelda turistuli produqtis saxeoba – inkluziv-turi, romelic warmoadgens winaswar dagegmil momsaxurebis nakrebs orientirebuls mogzaurobis an dasvenebis gansazRvrul saxeze, aseve turistTa socialur klasze da asakze. inkluziv-turis SeZenisas momxmarebels SeuZlia SeiZinos ukve formirebuli da mkacrad gansazRvruli mogzauroba, Sesabamisi momsaxurebis paketiT da ar SeuZlia moiTxovos raimes Saecvla masSi. saqmianobis mixedviT gamoyofen ori saxis turoperatorebs: 1. masiuri bazris operatorebi, romlebic yidian turebs mogzaurobis SedarebiT xSirad monaxulebad adgilebSi, sadac turistebi Carteruli aviareisebiTac gadahyavT xolme. 2.specializirebuli operatorebi, romlebic muSaoben garkveuli geografiuli mimarTulebiT an bazris erT segmentze.

specializirebuli turoperatorebi SeiZleba iyvnen:

• 
  turoperatorebi mimarTulebis mixedviT;
  
• 
  turoperatorebi bazris segmentis mixedviT;
  
• 
  turoperatorebi ganTavsebis mixedviT;
  
• 
  turoperatorebi transportis mixedviT;
  

saqmianobis adgilis mixedviT turoperatorebSi gamoyofen:

• 
  adgilobriv (Sida) turoperatorebs, romlebic amuSaveben turebs Tavisi qveynis farglebSi, regionebSi turebis Sida bazarze gasayidad;
  
• 
  gamsvleli turoperatorebi, romlebic organizebas ukeTeben Tavisi qveynidan sazRvargareT turistebis gamgzavrebas;
  
• 
  mimRebi turoperatorebi, romlebic uzrunvelyofen Camosuli ucxoeli turistebis momsaxurebas.
  

garda amisa miRebulia turoperatorebis or jgufad gayofa: iniciativian da receptul turoperatorebad. iniciativiani turoperatorebi axdenen rTuli turebis formirebas; uzrunvelyofen turistebis moyvanas mogzaurobis dawyebis sawyiss adgilTan da turis damTavrebis Semdeg ukan dabrunebas. aseve ganTavsebis adgils, transportirebas da sxv. saxis momsaxurebas. receptuli turoperatori axdens turis momsaxurebis programis dakompleqtebas turistebis miRebisa da momsaxurebis adgilze, romlis drosac iyenebs pirdapir molaparakebebs momsaxurebis momwodeblebTan. turfirmebi xSirad aTavseben iniciativian da receptoruli turopereitingis funqciebs. es maSin xdeba, Tu organizacia specializdeba saerTaSoriso gamsvlel an Semomsvlel turizmze.

amrigad, turoperatorebi turebis formirebiT ara marto pasuxoben turistul moTxovnilebas, aramed, mogzaurobaTa axali mimarTulebebis dagegmviT da turistebis momsaxurebis efeqtianobis formebis zrdiT zemoqmedeben turistuli moTxovnilebis formirebaze. Tu gavaanalizebT urTierTqmedebas momxmarebels da ekoturistuli momsaxurebis momwodeblebs Soris komunikaciebis efeqtianobis Tvalsawieridan, maSin naTeli xdeba maT Soris arsebuli Suamavlebis didi ricxvis problema. Sedegad, ekoturisti momsaxurebis xarisxis Sesaxeb informacias garkveuli cTomilebiT iRebs. amitom ekoturistebisa da momwodeblebs Soris urTierTobis gasaadvileblad farTod unda iqnas gamoyenebuli sareklamo prospeqtebi, pablisiti, bukletebi, interneti da sxva TvalsaCinoeba.

15. 
    ekoturizmis ganviTarebis perspeqtivebi saqarTveloSi;
    

jer kidev ssrk-s SemadgenlobaSi yofnis dros masobrivi turizmi saqarTveloSi mZlavr industrias wamoadgenda, turizmi saqarTveloSi ZiriTadad orientirebuli iyo sabWoTa bazarze. 1989 wels, rodesac saqarTvelom miiRo turistTa yvelaze didi raodenoba, maTi 84% (1 520 000) Camosuli iyo ssrk-s sxvadasxva respublikebidan da mxolod 2,9% (53 000) dasavleTis qveynebidan. amrigad, turizmis sferoSi saqarTvelos damoukidebel respublikas garkveuli gamocdileba, kargi winapirobebi da xangrZlivi perspeqtiva gaaCnia. amas ganapirobebs qveynis mravalferovani da ganumeorebeli bunebrivi landSaftebi, jer kidev xeluxlebeli buneba, endemebiT mdidari flora da fauna, istoriis, arqiteqturis, arqeologiisa da eTnografiis mravali unikaluri Zegli, mravalferovani kultura (folklori, tradiciebi). am mizniT, saqarTveloSi ukve dawyebulia samecniero kvlevebi florisa da faunis inventarizaciis sferoSi, iqmneba monacemTa baza bunebrivi resursebis Sesaxeb, rac sagrZnoblad Seuwyobs xels ekoturizmis ganviTarebas. ekoturizmis ganviTarebasTan erTad izrdeba turoperatori kompaniebis raodenoba da gamocdileba. iqmneba kanonebi bunebrivi resursebis moxmarebisa da dacvis Sesaxeb, romelTa Soris gansakuTrebiT mniSvnelovania kanoni daculi teritoriebis Sesaxeb. ekoturizmis ganviTarebis yvelaze mZlavri placdarmi swored erovnuli parkebi iqneba, romelTa daarsebisaTvis ukve bevri ramaa gakeTebuli.

saqarTveloSi ekoturizmis ganviTarebis perspeqtivebis ganxilvis dros aucileblad unda iqnas gaTvaliswinebuli ekoturizmis rogorc dadebiTi, aseve uaryofiTi mxareebi. ekoturzimis ganviTareba, ekonomikis sxva dargebis msgavsad damokidebulia iseT gauTvaliswinebel faqtorebze, rogoricaa: politikuri stabiluroba, amindi da saerTaSoriso valutis fluqtuacia. ekoturizmis nakls warmoadgens agreTve misi sezonuri xasiaTi, vizitorTa gadaWarbebuli raodenoba turistuli TvalsazrisiT aqtiur sezonebSi iwvevs bunebrivi landSaftebis degradirebas, xolo dausaqmebeli muSaxeli da aRWurviloba wlis danarCen dros Zvirad Rirebuli da araefeqturia. zog SemTxvevaSi ekoturizmis zegavlena lokalur ekonomikaze imdenad mcirea, rom Semosuli mogeba ar aris sakmarisi TviT daculi teritoriebis konservaciisa da marTvisaTvis da saWiro xdeba damatebiTi finansuri saxsrebis moZieba. problemas warmoadgens isic, rom xSirad ekoturizmisagan Semosuli mogeba gverds uvlis lokalur mosaxleobas. ekoturizmis ganviTarebis dros soflis tradiciuli aqtivoba, rogoricaa: soflis meurneoba, nadiroba, meTevzeoba, SeiZleba sagrZnoblad SeizRudos am adgilebSi nakrZalebisa da parkebis daarsebiT. miuxedavad imisa, rom am teritoriebis dafuZneba gamarTlebulia ekologiuri da ekonomikuri TvalsazrisiT, gardauvalia konfliqti adgilobriv mosaxleobasTan.

16.